گفتگوی نگارنده با خبرگزاری مهر در زمینه بیانیه پایانی نخستین نشست ملی هم‌اندیشی تالابی که در مورخ ۳۱ تیرماه و ۱ مردادماه ۱۳۹۴ در محل مرکز آموزش منابع طبیعی جوانشیر کرج برگزار گردید را می‌توانید در زیر بخوانید:

     خبرگزاری مهر: سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی با اشاره به ضرورت تعیین، تصویب واجرای حد،حریم، بستر وحق‌آبه تالاب ها گفت:الحاق تالاب‌های شناسایی‌شده برای ثبت در کنوانسیون رامسردراولویت باشد.

     هومان خاکپور در گفتگو با خبر نگار مهر با اشاره به نخستین نشست ملی هم‌اندیشی تالابی با عنوان «اثرات خشک‌سالی بر تالاب‌ها و مقابله با بیابان‌زایی»، که چندی پیش با حضور بیش از ۶۰ نفر به‌نمایندگی از ۴۴ تشکل غیردولتی و باهدف هم‌افزایی سازمان‌های غیردولتی فعال در حوزه تالاب، برگزار شد گفت: این نشست میثاقی دوباره برای یاردآوری این نکته بود که نجات اکوسیستم‌های بی‌نظیر تالابی در گرو عزم ملی، همسویی گروه‌های ذی‌حق و ذینفع، حفظ و احیاء تمامیت اکولوژیکی تالاب‌ها و پایبندی به اصول و مقررات سازگار با محیط‌زیست در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی است.

     وی با بیان اینکه به‌موجب میثاق‌های جهانی متعهد به بهره‌ برداری خردمندانه از تالاب‌ها هستیم اظهار داشت: در این راستا حفظ تمامیت زیست بومی تالاب‌ها ضروری است.

     سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی اولویت قرار گرفتن موضوع پایداری تالاب‌ها و محیط‌زیست در برنامه‌های توسعه و سیاست‌گذاری‌های کلان و جلوگیری از پیشبرد سیاست‌های نادرست و بخشی‌نگر در مدیریت ناصحیح منابع آبی در کشور را از مهمترین مواردی که در این هم اندیشی مطرح شد، دانست.

     خاکپور تصریح کرد: تنفیذ بند‌‌‌‌ ج ماد‌‌‌‌ه ۱۹۳ قانون برنامه پنجم توسعه کشور که هرگونه بهره‌برد‌‌‌‌اری صنعتی و معد‌‌‌‌نی جد‌‌‌‌ید‌‌‌‌ از تالاب‌های د‌‌‌‌اخلی را مطلقاً ممنوع اعلام کرد‌‌‌‌ه به‌جای لایحه حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور که د‌‌‌‌ر ارد‌‌‌‌یبهشت ۱۳۹۴ به تصویب هیأت‌وزیران رسید‌‌‌‌ه و در حال حاضر تقدیم مجلس شورای اسلامی شده که د‌‌‌ر ماد‌‌‌‌ه ۱ آن؛ بهره‌برد‌‌‌‌اری و انجام عملیات عمرانی، معد‌‌‌‌نی، صنعتی و کشاورزی د‌‌‌‌ر بستر تالاب‌ها به‌شرط رعایت ضوابط پاید‌‌‌‌اری تالاب‌ها مجاز د‌‌‌‌انسته شد‌‌‌‌ه است از دیگر خواسته های فعالان این حوزه است.

     وی اصلاح رویکرد توسعه کشور به‌ویژه در بخش تأمین آب و همچنین توسعه کشاورزی پایدار و جلوگیری از توسعه لجام‌گسیخته (احداث سدهای بزرگ، توسعه صنایع نفت و گاز، جاده و…) را از دیگر الزامات برای تالاب های کشور عنوان کرد.

     سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی تأکید کرد: پایبندی به اصول و مصوبات کنوانسیون‌های بین‌المللی به ویژه کنوانسیون رامسر در حفظ، احیاء و بهره‌برداری خردمندانه از تالاب‌های کشور و سرعت بخشیدن به الحاق تالاب‌های شناسایی‌شده در جای‌جای کشور برای ثبت در کنوانسیون رامسر باید در اولویت باشد.

     خاکپور یادآور شد: اهتمام ویژه دولت به‌خصوص سازمان حفاظت محیط‌زیست به تعیین مدیریت اجرایی و کادر مرکز منطقه‌ای کنوانسیون رامسر و حمایت و پشتیبانی مادی و معنوی از این مرکز به‌عنوان آبروی کشور در مناسبات بین‌المللی تالابی جهان و همچنین فعال‌سازی ساختمان مرکز در شهر رامسر از دیگر اولویت های مدیریت تالاب ها است.

     به گفته وی، تمام تالاب‌های کشور (با اولویت تالاب‌های دارای ارزش جهانی) باید تا پایان برنامه ششم توسعه، دارای حد حریم و بستر شوند و حق‌آبه آن‌ها تعیین، تصویب و به اجرا برسد.

     سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی تهیه و تدوین برنامه سیپا CEPA برنامه ملی کنوانسیون رامسر (ارتباطات، توسعه ظرفیت، آموزش، مشارکت و افزایش آگاهی)، با مشارکت مؤثر تمام گروه‌های ذینفع و ذی‌حق بخصوص سمن‌ها و جوامع محلی پیرامون تالاب‌ها در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی ضروری دانست.

     خاکپور تصریح کرد: در دسترس بودن اطلاعات مرتبط با تالاب‌ها جهت استفاده تمام اقشار جامعه، به‌ویژه سازمان‌های مردم‌نهاد تالابی‌ (دبیرخانه‌ها و شبکه‌های مرتبط با این سازمان‌ها) الزامی است.

     وی افزود: به رسمیت شناختن دبیرخانه هم‌اندیشی سازمان‌های مردم‌نهاد تالابی کشور از سوی دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط کشور و همچنین ایجاد زمینه حضور مستمر و تأثیرگذار نماینده دبیرخانه در تمامی رویدادهای تالابی کشور از دیگر خواسته های مطرح شده در این نشست بود.

     سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی یاآور شد: تعامل، همسویی و همکاری تمام گروه‌های ذی‌حق و ذینفع در تصمیم سازی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری‌های ملی مرتبط و همچنین در فرایند تدوین، اجرا و پایش و ارزیابی فعالیت‌های مرتبط با حفاظت، بهره‌برداری پایدار و احیای تالاب‌ها باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

     خاکپور اظهار داشت: بایستی برای کاهش و حل مشکلات اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از تخریب تالاب‌ها در یک فرایند مشارکت‌مدار با نقش‌آفرینی گروه‌های ذی‌حق و ذینفع اعم از (جوامع بومی و محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد، سازمان‌های دولتی، دانشگاهیان، مؤسسات تحقیقاتی و…)؛ تلاش شود.

     وی با اشاره به ضرورت جلوگیری از ورود هرگونه‌ی غیربومی گیاهی و جانوری به تالاب‌ها و آب‌بندهای کشور بدون ارزیابی و قرنطینه کامل تأکید کرد: اجرای مدیریت زیست بومی در حوضه‌های آبی و بکار گیری سازوکار لازم و کافی در راستای کنترل و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی سطحی و زیرزمینی ضروری است.

     سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی گفت: سازمان‌های مردم‌نهاد تالابی ضمن اعلام آمادگی برای هرگونه مشارکت و همکاری در زمینه‌های فوق‌الذکر، حفاظت از طبیعت و محیط‌زیست را وظیفه‌ای همگانی می دانند و بر همین اساس انتظار حمایت و پشتیبانی سازمان‌های دولتی برای دستیابی به اهداف مشترک را دارند چرا که حفظ، احیا و بهره‌برداری پایدار از اکوسیستم‌های تالابی در گرو مشارکت و واگذاری تصدی‌گری‌ها به گروه‌های غیردولتی بخصوص جوامع بومی و محلی پیرامون تالاب‌ها است.

     نگارنده به‌عنوان سخنگوی دبیرخانه سازمان‌های غیردولتی تالابی در گفتگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) شرکت کرده‌ام که می‌توانید مشروح آن‌را در زیر بخوانید:

تهران – ایرنا: سخنگوی دبیرخانه هم‌اندیشی تالابی گفت: با توجه به وضعیت تالاب‌های کشور برای این حوضه‌های آبی دیده‌بان تعیین می‌شود تا گزارش‌های مستمر از وضعیت آن‌ها ارایه کند.

     هومان خاکپور روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: مهم‌ترین شاخص در مدیریت جامع زیست بومی تالاب‌ها، بحث مشارکت جوامع محلی، دولتی و سازمان‌های غیردولتی است که در همین راستا در دبیرخانه هم‌اندیشی تالابی برنامه‌هایی برای استفاده از ظرفیت‌های غیردولتی تعریف‌شده است. وی اظهار کرد: بر این اساس در تلاشیم تا سازمان‌های غیردولتی و بخش‌های دولتی که در زمینه حفاظت از تالاب‌ها فعالیت می‌کنند یک همسویی ایجاد شود تا اثرگذاری این فعالیت‌ها بر روی حفاظت از تالاب‌ها بیشتر شود.

     رییس تشکل زیست‌محیطی تسنیم ادامه داد: در این راستا یکی از اقدامات دبیرخانه هم‌اندیشی تالابی، تعیین دیده‌بان برای تالاب‌های کشور است تا وضعیت این حوضه‌های آبی به‌صورت مداوم پایش و رصد شود تا در صورت مشاهده روند تخریب اقدامات لازم برای جلوگیری از آن‌ها انجام شود. این فعال محیط‌زیست افزود: اکنون برای تالاب‌های گندمان در استان چهارمحال و بختیاری، پریشان و کمجان در استان فارس و گاوخونی در اصفهان دیده‌بان تالابی تعیین‌شده است.

     وی با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد تالاب‌های کشور در خطر خشکی قرار دارند گفت: تالاب‌هایی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند برای تعیین دیده‌بان در اولویت قرار دارند و در تلاشیم تا پایان سال ۹۴ این کار به پایان برسد. خاکپور اظهار کرد: سعی می‌شود تا در تمام استان‌ها یک سمن فعال در زمینه حفاظت از تالاب‌ها شکل گیرد و دیده‌بان از میان آن‌ها تعیین شود.

     حدود ۲۵۰ تالاب در کشور وجود دارد که از این تعداد ۸۴ تالاب دارای اهمیت است و ازاین‌بین ۲۴ تالاب بین‌المللی بوده و در ردیف کنوانسیون رامسر قرار دارد. ورود فاضلاب‌های خانگی، صنعتی، سموم شیمیایی و برداشت بی‌رویه از منابع بالادستی تالاب‌ها تهدیداتی است که این حوضه‌های آبی را تهدید می‌کند. اکنون تالاب‌های شورگل، یادگارلو، انزلی، شادگان، خورموسی، نیریز، پریشان، ارومیه، کمجان و هامون برخی تالاب‌هایی هستند که در معرض خطر تغییرات اکولوژیکی بوده و به همین دلیل در فهرست مونترال قرارگرفته‌اند. تالاب‌هایی که در شرایط بد زیست‌محیطی قرار دارند در فهرست مونترال که کنوانسیونی در مورد حفاظت از تالاب‌ها است، قرار می‌گیرند.

     دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی کشور با صدور نامه از رییس جمهور خواسته است تا شخصا” در ماجرای ورود ماهی تیلاپیا وارد شده و اجازه ندهند این گونه مهاجم و خطرناک تنوع زیستی سرزمین مادری را با تهدیدهای جدی مواجه کند. به عنوان سخنگوی دبیرخانه در گفتگویی با خبرگزاری مهر شرکت کرده‌ام که شرح کامل آن‌را می‌توانید در زیر بخوانید:

    خبرگزاری مهر: سازمان شیلات در حالی بر ورود ماهی تیلاپیا اصرار می کند که فعالان و مسئولان محیط زیست این گونه را تهدیدی جدی برای اکوسیستم های آبی می دانند و از مسئولان می خواهند که از ورود آن جلوگیری کنند. با وجود تجربه‌های تلخ و ناموفق و مخالفت‌های جدی متخصصان حوزه‌های شیلات و ماهی شناسی، فعالان محیط زیست و حتی سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به ورود گونه‌های مهاجم و غیربومی که متأسفانه در سال‌های گذشته آسیب های جدی و غیرقابل درمانی را بر محیط‌زیست آبی و دریایی کشور وارد کرده‌، ناباورانه سازمان شیلات کشور بدون توجه به ملاحظات محیط زیستی و حتی اقتصادی و اجتماعی اصرار بر واردکردن ماهی مهاجم تیلاپیا به اکوسیستم‌های آبی و دریایی کشور دارد.

     این در حالی است که از سوی مجامع بین‌المللی نیز نسبت به تأثیر تخریبی ماهی تیلاپیا بر طبیعت هشدار داده‌شده است. این ماهی که دوره بلوغ جنسی و تکثیر بسیار کوتاهی دارد، سرعت افزایش جمعیتش بسیار بالا است (در هر دوره ۲۷۰۰ تخم و تخم‌ریزی هر دو ماه یک‌بار)، توانایی تحمل سخت‌ترین شرایط محیطی مانند اکسیژن بسیار پایین، طیف وسیع شوری و حرارت را داشته و همه‌چیزخوار است. از سوی دیگر این ماهی از قدرت بالایی در انتقال به منابع آبی طبیعی، سدها و سازه‌های آبی را داشته و با سرعت غیر قابل تصوری می‌تواند تنوع زیستی آبی کشور را با خطرهای جدی مواجه کند.

     سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی کشور در این باره به خبرنگار مهر می گوید: قدرت بالای گسترش در تمامی آب‌های شیرین تا شور، کاهش کیفیت آب‌های پشت مخازن سدها براثر مرگ دسته جمعی این ماهی‌ها به علت کم‌آبی یا تغییرات شدید دمایی از دیگر تهدیدات این ماهی برای اکوسیستم های آبی است.

     هومان خاکپور، ایجاد بیماری برای سایر گونه‌های آبزی و تأثیر در نرخ جمعیت آن‌ها را از دیگر تبعات اکولوژیکی ورود این‌گونه مهاجم به اکوسیستم‌های آبی و دریایی کشور بر می شمرد. به اعتقاد او، فارغ از تبعات اکولوژیکی، ورود ماهی تیلاپیا با تأثیر بر تولید و تکثیر آبزیان بومی و تولید گوشت نامطلوب (نسبت نامطلوب امگا ۶ به امگا ۳) که در آغاز با هزینه کمتری بدست می‌آید در طولانی مدت تبعات اقتصادی و اجتماعی به علت ازدست رفتن مشاغل و معیشت‌های بومی در بسیاری از مناطق کشور را به همراه خواهد داشت.

     آنطور که خاکپور می گوید: دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی کشور تصمیم به نوشتن نامه‌ای برای رییس جمهور جهت درخواست برای جلوگیری از ورود غیر کار شناسانه این گونه ماهی گرفت. حالا با توجه به خطراتی که ورود ماهی تیلاپیا برای اکوسیستم آبی و گونه های بومی به همراه خواهد داشت از یک سو و از سوی دیگر تبعات اقتصادی و اجتماعی ورود این گونه و همچنین بر اساس رویکرد مثبت دولت در حوزه محیط زیست، انتظار می رود پیش از آنکه دیر شود از ورود غیرکارشناسی و زیان‌بار این ماهی غیر بومی به کشور جلوگیری شود.

در همین رابطه:

– پورتال سازمان حفاظت محیط زیست کشور: تهدیدی جدی برای اکوسیستم های آبی/اینبار تکثیر و پرورش گونه آبزی تیلاپیا

– خبرگزاری مهر: واکنش معاون حجتی به ماجرای ماهی تیلاپیا/ به روحانی نامه می‌نویسیم