همزمان با شانزدهمین سالگرد روز جهانی «مقابله با بیابان‌زایی و کاهش اثرات خشکسالی»، عالی ترین مقام اجرایی کشور در دور سوم سفرهای استانی به بام ایران – چهار محال و بختیاری – به ضرورت حمایت از دامداری سنتی به عنوان یک توانمندی بومی تأکید کردند. رئیس جمهور در روز ۲۷ خرداد ۱۳۸۹ در جمع مدیران اجرایی استان با تأکید بر استفاده از مدل های مدیریتی مبتنی بر داشته‌های داخلی و عدم تبعیت از مدل‌های وارداتی، اظهار نمودند: «توسعه دامداری صنعتی نباید موجب نابودی دامداری سنتی شود، بر همین اساس اگر قرار است صنعتی هم در استان بیاید، باید در خدمت بهره‌گیری از همین توانمندی‌های بومی باشد».

   عالی ترین مقام اجرایی در حالی بر حمایت از ادامه روند دامداری سنتی تأکید می نمایند که متولیان و کارشناسان حوضه منابع طبیعی و محیط زیست، چرای بی رویه ناشی از تعداد دام زیاد و عدم امکان مدیریت مراتع را – با توجه به شیوه های سنتی دامداری – مهمترین عامل نابودی پوشش گیاهی، تخریب خاک و گسترش بیابان در کشور می دانند. دامداری سنتی اضافه براینکه موجب ورود دام تعداد دام زیاد – بیش از ۲٫۵ برابر ظرفیت مجاز – به مراتع می شود، با چرای زودرس و چرای بعد از فصل – بیش از ۲ برابر زمان مجاز – سبب تخریب پوشش گیاهی و توقف تجدید حیات طبیعی گیاهان و نابودی جنگلها و مراتع می گردد.

   مراتع کشور بر بنیاد جنبه های اکولوژیکی و زیست محیطی ، تولید علوفه و تعلیف دام و جمعیت انسانی متکی به آنها ارزش گذاری می شوند که یک چهارم ارزش برای تولید علوفه و تعلیف دام و مابقی سه چهارم برای کارکردهای زیست محیطی مراتع مانند حفظ آب و خاک، تنظیم گازها، رفع ضایعات، گرده افشانی، کنترل بیولوژیکی و … در نظر گرفته می شود. پوشش گیاهی مراتع نقش مهمی را در جلوگیری از هدر رفت خاک و هرزآب و جلوگیری از فرسایش و بروز سیلاب ها دارد .

   کارشناسان معتقدند همچنانکه در برنامه پنجم توسعه تأکید و دولت ملزم به کاهش ۶۵ درصدی دام مازاد در مراتع کشور شده بود، مهمترین راه نجات مراتع کشور تغییر شیوه دامداری سنتی به صنعتی و تبدیل دام سبک به دام سنگین است.

   در حال حاضر دامداران سنتی، تنها نگاه معیشتی به دامداری دارند و چون نگاهی بر مبنای تولید، معیشت و خانواده بر این نوع دامداری حاکم شده است دیگرهزینه های نیروی انسانی را لحاظ نمی کنند و تصور اذهان عمومی بر این است که قیمت تمام شده در دامداری های سنتی نسبت به دامداری های صنعتی پایین تر است – به دلیل رایگان فرض شدن علوفه تولیدی مراتع – اما اگر بازده تولید و میزان خروجی محصولات در کنار هم قرار بگیرد، خلاف این اثبات خواهد شد – اینها همه صرف نظر از تهدیدهای زیست محیطی و بوم شناختی دامداری های سنتی و نابودی پوشش گیاهی و خاک است – در حالیکه با ارتقاء سطح آگاهی و دانش دامداران نسبت به نوع دام و کاری که انجام می دهند و همچنین اعمال سیاستهای حمایتی و اعطای تسهیلات بانکی می توان به تمایل آنان برای تبدیل دام سبک به سنگین و تبدیل دامداری های سنتی به صنعتی و نهایتا” به نجات مراتع و مهار بیابان زایی در کشور امیدوار بود.

   بنابراین با وجود کابوسی که بیابان زایی – تخریب پوشش گیاهی و خاک – برای کشور به ارمغان آورده است، بعید به نظر می رسد دولت اصراری بر تعدیل شیوه های دامداری از سنتی به صنعتی نداشته باشد!

   خانم هاشمی – بانوی نوآور و نام آور ساکن در بام ایران – بروجن – است که با اعتمادی کم همتا تصمیم دارد خود را به بام افتخارات زنان سرزمین بختیاری برساند. او با امکانات ابتدایی و با بهره گیری از خرد و دانش تجربی اش در یک کارگاه سنتی گلاب گیری در کیلومتر ۲۰ جاده نقنه – سمیرم خلاقیت و عشق به زندگی زن ایرانی را به نمایش گذاشته است. براساس تجربیات زندگی عشایری دوران نوجوانی و دوستی با طبیعت، به پرورش گل و گیاهان دارویی علاقمند می شود و کارش را از باغچه کوچک خانه اش به مزرعه همسرش منتقل می کند.

   از ۲ سال پیش با راهنمایی کارشناسان جهادکشاورزی بروجن و پس از بازدید از مزارع و کارگاه های قمصر کاشان، کشت گل و گیاهان دارویی را در قسمتی از مزرعه  و در زیر اشکوب درختان باغ شان در دشت هرمزآباد شروع می کند و کارگاه سنتی گلاب گیری اش را به صورت کاملا” ابتدای راه اندازی می کند.

   بانو هاشمی می گوید در جشنواره ملی زنان نام آور و نوآور که در سال ۱۳۸۷ در چهارمحال و بختیاری برگزار شده بود رتبه اول را کسب کرده است و در آن مراسم به شدت مورد تشویق مسئولین قرار گرفته است. او خوشحال است که سبب افزایش اعتماد به نفس بانوان در استان گردیده و از تماس های محبت آمیزی که با او گرفته می شود احساس خوبی دارد.

   بانو هاشمی معتقد است که سرزمین بختیاری از پتانسیل کم نظیری در کشت گل و گیاهان دارویی برخوردار است و دستگاه های متولی بایستی در این زمینه اطلاع رسانی کنند و به آموزش زنان روستایی توجه بیشتری داشته باشند. او معتقد است اگر کمیته امداد با همکاری جهادکشاورزی در این زمینه با هوشمندی بیشتری عمل می کردند و به جای کمک های مستقیم به خانواده های کم درآمد روستایی، در این زمینه حمایت های مالی و فنی می کردند وضعیت زندگی و شأن و جایگاه اجتماعی آن مردم بسیار بهتر بود و آنان لذت واقعی زندگی را درک می کردند.

   این بانوی کارآفرین می گوید با مدیریت درست بر کشاورزی این سرزمین، می توان نوشیدنی های گیاهی را جایگزین نوشابه های گازدار کنیم. او در کارگاه کوچکش انواع لواشک ها را از ضایعات میوه های باغش درست می کند و در بخش گیاهان دارویی به تجربه های بسیار خوبی دست یافته است.

و اما

   قسمت تلخ این ماجرا، که این بانوی قابل تحسین را در تنگنا قرار داده است، عدم حمایت های مالی جهادکشاورزی و نهادهای متولی است. عدم شناسایی درست جامعه هدف در اعطای تسهیلات بانکی در بخش کشاورزی سبب می شود جهت اینگونه حمایت ها و کمک های مالی دولت از مسیر صحیح آن تغییر کرده و اعتبارات در جای مناسب خود هزینه نگردند. خانم هاشمی می گوید به رغم تعریف و تمجیدهایی که مسئولین در نمایشگاه ها و جشنواره ها از او به عمل آورده اند، اما به شکل سزاوار حمایت نشده و حتی در گرفتن یک وام ۵ میلیون تومانی هم او را حمایت نکرده اند. او می گوید از نظر مالی به شدت در مضیغه بوده و حتی توان بکار گیری چند نفر کارگر برای جمع آوری گل هایش نبوده و با چشمانی اشک بار شاهد پژمرده شدن گل هایش بوده است. او می گوید با سرمایه ای یکصد میلیون تومانی برای احداث کارگاهش می تواند ۱۰ خانوار را امرار معاش کند و با در اختیار گذاشتن تجربیاتش این حرفه را به سایر نقاط روستایی استان گسترش دهد و نیروی کاری بلااستفاده زنان در روستاها را به سمت بخش تولید بکشاند.

ادامه مطلب»