شهرکرد- ایرنا: قطع چند اصله درخت در یکی از میادین اصلی شهر شهرکرد مقابل مصلای امام خمینی(ره)با دلخوری و گلایه تعدادی از فعالان محیط زیست و دوستداران طبیعت همراه شد.

      به گزارش ایرنا، صبح روز یکشنبه بیست و پنجم مهرماه تعدادی از درختان حوالی مصلای شهرکرد قطع شد تا یکی از پرتردد ترین خیابان های شهرکرد تعریض شود. یکی از فعالان محیط زیست چهارمحال وبختیاری با بیان اینکه سرانه فضای سبز در این استان و به خصوص در شهر شهرکرد با سرانه استاندارد جهانی فاصله زیاد دارد از قطع درختان به بهانه توسعه فضای شهری و زیر ساختهای شهری انتقاد کرد.

      هرچند که حفاظت از محیط زیست شهری در شمار مهمترین وظایف و مأموریت‌های شهرداری‌ها و شوراهای اسلامی شهرها قرار داده شده است اما متإسفانه ظاهرن کم‌مهری به فضای سبز و درخت‌کشی در شمار برنامه‌های مدیریت شهری سال ۱۳۹۲ شهر بروجن قرار گرفته است.

     به‌بهانه احداث کانال هدایت آب‌های سطحی و وارد کردن آسیب‌های جدی و قطع نیمی از ریشه‌های درختان در یکی از خیابان‌های اصلی و قدیمی شهر بروجن؛ امروز – ۳ مهر ۱۳۹۲ – گفتگویی با خبرگزاری مهر داشته‌ام که می‌توانید متن کامل آن را در ادامه بخوانید … 

     در روزهای آغازین سال ۱۳۹۲ و با سوءاستفاده از خلوتی شهر در تعطیلات نوروزی شاهد قلع و قمع یکی از پارک‌های قدیمی بروجن برای دست‌یابی به منافع تجاری شهرداری و ساخت مجتمع خدماتی بودیم که سرگردانی مسافران روستایی – که برای تهیه مایحتاج خود و انجام امور درمانی‌شان به این مرکز شهری مراجعه می‌کنند – را به‌دنبال داشت. هرچند این اقدام درخت‌کشی شهرداری و تخریب فضای سبز درختی مورد اعتراض نگارنده و برخی دوستداران محیط زیست منطقه قرار گرفت اما متأسفانه هیچ واکنشی از سوی مدیران و مسئولان شهری نسبت به این مدیریت ناصحیح شهری صورت نگرفت و روند سهل‌انگاری در مراقبت و تیمار فضای سبز درختی شهر با وارد کردن دام تا اجرای پروژه‌های عمرانی غیراصولی که منجر به خشکاندن درختان چندین ساله می‌شود، ادامه یافت.

     اخیرا” به بهانه هدایت آب‌های سطحی ناشی از بارندگی‌ها، با احداث کانالی عمیق و عریض در بلوار ملت شهر بروجن، ده‌ها درخت حاشیه این خیابان را هدف گرفته و با قطع نیمی از ریشه‌های این درختان چندین ساله، زمینه اختلال در رویش طبیعی و خشکیدگی آن‌ها را فراهم کرده‌اند. بدون شک آسیب جدی و قطع نیمی از ریشه‌ها، درختان را دچار استرس شدید کرده و حتا در صورت نگه‌داشت خود، در آینده رویش طبیعی و عملکرد اکوسیستمی‌شان دچار اختلال‌های جدی خواهد شد.

     صرف‌‌نظر از اینکه آیا از دیدگاه عمران شهری، انتخاب چنین گزینه پرهزینه‌ای – که یقینا” در آینده مشکلات انباشت زباله و تولید بوی نامطبوع را نیز به‌دنبال خواهد داشت – می‌تواند بهترین گزینه برای هدایت آب‌های سطحی به خارج شهر باشد یا نه!؛ آیا حق نداریم متأسف شویم و از خودمان بپرسیم: اگر برنامه‌ها و اهمیت حفاظت از محیط زیست شهر بروجن با آن پیشینه فرهنگی‌اجتماعی برای متولیان و مدیرانش این است؛ دیگر چه انتظاری داریم که درختان جنگلی در حاشیه روستاها و مناطق دوردست و محروم استان‌مان حفظ شود؟!

در همین رابطه:

– دفاع تأمل‌برانگیز شهردار بروجن و تکذیب آسیب‌دیدگی درختان در خبرگزاری ایرنا

     ریشه‌کنی درختان چندین ساله و تخریب یکی از پارک‌های قدیمی شهر بروجن برای دست‌یابی به منافع تجاری شهرداری و ساخت مجتمع خدماتی، سبب سرگردانی مسافران روستایی آبادی‌های اطراف شده که برای تهیه مایحتاج خود و انجام امور درمانی‌شان به این مرکز شهری مراجعه می‌کنند.

     در همین زمینه گفتگویی با خبرگزاری مهر داشته‌ام که می‌توانید آن‌را در اینجا بخوانید:

     دهه‌ی اخیر در شمار سال‌های پرمخاطره برای عرصه‌های جنگلی کشور قرار داشته که عوامل طبیعی مانند نوسانات اقلیمی و خشسالی‌های پی در پی به همراه عوامل انسان‌ساز روند این تخریب را شدتی نگران کننده بخشیدند!

     گسترش زراعت دیم در زیراشکوب جنگل‌های زاگرس، حضور پرشمار دام و چرای مفرط در عرصه‌های جنگلی، بهره‌برداری‌های غیراصولی و مازاد بر پروانه‌های کارخانه‌های چوب شمال کشور، قاچاق هیزم و زغال در زاگرس، بهره‌برداری‌های غیراصولی از محصولات غیرچوبی مانند صمغ سقز از بنه‌زارهای زاگرس، آتش‌سوزی‌های گسترده و پرشمار با علت انسانی، سدسازی‌های بی‌رویه و تخریب‌های ناشی از اجرای نادرست و نابجای پروژه‌های عمرانی بزرگ دولتی و اجرا نشدن برخی از تعهدات و طرح‌های محیط زیستی توسط دولت در شمار مهمترین عوامل تخریب جنگل‌های کشور در دهه اخیر قرار دارند.

     در گزارش منتشر شده در روزنامه اطلاعات که نگارنده هم در گفتگوی با خبرنگار این روزنامه – خانم آزاده تاج‌علی – شرکت داشته، به برخی از آنها اشاره شده است که می‌توانید آن‌را در صفحه ۱۴ شماره ۲۵۶۴۹ مورخ ۳ مرداد ۱۳۹۲ این روزنامه بخوانید.

     در  پرونده قطع درختان چنار خیابان ولی‌عصر تهران، خشکیدگی و خطرناک بودن چنارها به‌عنوان متهم ردیف اول اعلام شد تا خیال مدیران و دست‌اندرکاران سازمان پارک‌ها و فضای سبز و اعضای کمیسیون ماده ۷ شهرداری تهران بزرگ راحت شود و پیروزمندانه خود را ناجی عابران و خودروهای طولانی‌ترین خیابان کشور اعلام کنند!

     اما بدون شک خوانندگان فهیم طبیعت بختیاری باورشان این است که توجیهات مدیرعامل محترم سازمان پارک‌ها و فضای سبز تهران، همه‌ی ماجرا نبوده و زوایای آشکار و پنهان دیگری در این داستان تلخ دخالت داشته‌اند که در گفتگویی با خبرنگار روزنامه آرمان که در اینجا منتشر شده است به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

در همین رابطه:

– خبرآنلاین(حسین آخانی): چنارها را می‌پوسانند بعد می‌گویند ناچار بودیم قطعشان کنیم!

      ماجرای چراغ سبز و صدور مجوز شگفت انگیز و مغایر با قانون ورود متجاوزین به جنگل های فلارد در چهارمحال و بختیاری به بهانه توسعه اراضی کشاورزی و زراعت در زیراشکوب جنگل های زاگرس را که یادتان هست؟

     همان ماجرای حیرت آور قانون شکنی و قانون گریزی با بهانه کمک به اشتغال و درآمدزایی مردم منطقه جنگلی فلارد لردگان که نگرانی های زیادی را در میان فعالان و متولیان منابع طبیعی و محیط زیست کشور بابت تشویق و ترویج بی قانونی برای دست اندازی بیشتر متجاوزین به عرصه های جنگلی زاگرس در این منطقه ایجاد کرد!

     هرچند که در یک ماه گذشته به برکت ریزش های آسمانی و خیسی زمین، خوشبختانه امکان ورود تراکتور و تجاوز به زیراشکوب جنگل های فلارد به عنوان یکی از بهترین رویشگاه های جنگلی چهارمحال و بختیاری که در سال های گذشته با زحمات شبانه روزی مأموران منابع طبیعی و همکاری قابل تحسین مردم جوامع محلی منطقه، فراهم نشده، ولیکن شوربختانه آن تهدیدها همچنان به قوت خود باقی بوده و به رغم تلاش های هشداری و آگاهی بخشی رسانه های نوشتاری و شنیداری کشور، هنوز هم نگرانی هایی بابت گستاخی برخی سودجویان برای تجاوز به جنگل های منطقه وجود دارد.

     ای کاش مسئولان محلی قبل از چنین تصمیم گیری های طبیعت ستیزانه ای، ابتدا مستندات قانونی صدور اینگونه مجوزها را اعلام می کردند! و حتا صرف نظر از مبناهای بی قانونی این تصمیم ها، برای یکبار هم که شده خردمندانه علل واقع شدن زاگرس در بدترین شرایط بوم شناختی(اکولوژیکی) خود در طول تاریخ را بررسی می کردند!

     مگر نه اینکه همین زراعت های دیم در زیراشکوب درختان به همراه چرای پرشماردام، تجدید حیات طبیعی جنگل های زاگرس را به کمینه خود رسانده و دست در دست موج خشکسالی سال های اخیر، هجوم ریزگردها، طغیان آفات و بیماری ها، سوخت های هیزمی و زغال گیری، سدسازی های بی رویه و پروژه های عمرانی فاقد ارزیابی زیست محیطی روزگار ناخوش و دهشتناکی را رغم زده است که پی آمدهای آن، زوال یا خشکیدگی بلوط و یا به قول عالی ترین مقام اجرایی استان – جناب عنابستانی استاندار چهارمحال و بختیاری – نابودی سالانه هزار هکتار از جنگل های ارزشمند زاگرس در دیار چهارمحال و بختیاری بوده است؟

   حال برخلاف خبرهای نگران کننده خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران از جلسات بالاترین سطح تصمصم گیری استان مبنی بر اصرار به واگذاری جنگل ها که ممنوعیت صریح قانونی دارند؛ کمترین انتظار فعالان و دست اندرکاران منابع طبیعی و محیط زیست کشور از استاندار به عنوان عالی ترین نماینده دولت در استان چهارمحال و بختیاری، این است که تمامی مسئولان محلی را به رعایت ملاحظات و تبعیت از قوانین منابع طبیعی کشور در برخورد با جنگل های منطقه ترغیب کرده و در راستای اجرایی شدن دستور صریح رییس جمهور که برای صیانت شایسته و بایسته از نشاط و پایداری سرزمین مان فرموده اند:” از هر نوع تجاوز به منابع طبیعی با قدرت جلوگیری کنید و متخلفین را در هر سمتی و عنوانی به مردم معرفی کنید”؛ بطور مؤثر محافظان و متولیان منابع طبیعی و محیط زیست استان را حمایت کنند.

    تغییرات اساسی مشاهده شده در ساختار های عمودی و افقی جنگل های گستره زاگرس از قبیل کاهش، اختلال و تهدید تنوع زیستی اعم از گیاهی و جانوری این زیست بوم ارزشمند کشور، گواه این حقیقت تلخ است که؛ افزایش جمعیت و اقتصاد معیشتی وابسته جوامع محلی به جنگل ها و بی توجه ای به ظرفیت تولید محدود این منابع، در کنار عدم توسعه یافتگی متناسب با توانمندی های اکولوژیکی منطقه زاگرس، سرنوشتی ناخوشایند و دهشتناکی را برای این اندوخته آبی ارزشمند ایرانیان رقم زده است.

   چرای پرشمار دام در تمامی عرصه های جنگلی به عنوان یکی از مهمترین عوامل تخریب مورد تأیید و تأکید تمامی کارشناسان و متخصصین حوزه منابع طبیعی است. دام های عشایری زودتر از آغاز فصل چرا که حدودا” اوایل خرداد است، وارد عرصه های جنگلی شده و دیرتر از پایان فصل چرا که اواخر شهریور است، خارج می شوند و دام های روستایی که در تمام طول سال در عرصه های جنگلی حضور داشته و تنها در فصل زمستان در مدت کوتاهی وجود برف ممکن است مانع از حضور آنها شود.

   فراموش نکنیم که ظرفیت تولیدی پوشش گیاهی علفی کف جنگل محدود بوده، در حالیکه اضافه بر تعلیف طولانی مدت و عدم رعایت فصل چرا، تعداد دام چرا کننده در این جنگل ها بسیار پرشمار و چندین برابر ظرفیت تولید علوفه کف جنگل بوده و این علوفه تولیدی درصد ناچیزی از نیاز غذایی دام های موجود در جنگل را تولید کرده و بخش اعظمی از آن توسط نهال ها، درختان و درختچه ها تامین می شود. ترکیب دام نیز که عموما”در روستاها از نوع بز است روند اثرگذاری این عامل تخریبی را تشدید می کند.

   تعلیف نهال ها، قطع درختان به صورت سرشاخه بری و یا کمربری، تعلیف لاشبرگ کف جنگل، کاهش بارخیزی خاک و اختلال در چرخه طبیعی حیات گیاهی، تعلیف میوه درختان و جمع آوری میوه برای تغذیه زمستانی دام که تهدید حیات جانوری جنگل را نیز به دنبال ذارد، ایجاد کوبیدگی و فشردگی خاک، افزایش میزان هرز آب ها، فقدان تجدید حیات جنسی و اختلال در تجدید حیات غیرجنسی از پی آمدهای چرای بی رویه دام در جنگل های زاگرس است.

   معیشت سنتی و وابسته جوامع محلی جنگل نشین باعث شده است تا زیراشکوب بخش وسیعی از عرصه جنگلی زاگرسی در شیب های مختلف تحت زراعت دیم قرار گیرند. زراعت دیم در زیراشکوب توده های جنگلی و تغییر کاربری نامناسب در عرصه های جنگلی زاگرس تهدیدی جدی برای این زیست بوم ارزشمند بوده که متأسفانه افزایش جمعیت، عدم توسعه یافتگی متناسب با طبیعت منطقه، درآمد ناکافی واحدهای اقتصادی موجود و نیازهای اشتغال زایی در منطقه، هر روز بر وسعت این تهدید ویرانگر افزوده و اضافه بر جنگل زدایی تدریجی، روند فرسایش خاک در منطقه را تشدید خواهد کرد.

    تـامیـن سوخـت هیزمی و مـصارف روستـایی همواره در سیاهه عمـده ترین عوامل تخریب جنگل های زاگرس قرار داشته است. هرچند در سال های اخیر توسعه زیرساخت های تغییر الگوی سوخت و جایگزینی سوخت های فسیلی، روند استفاده از سوخت های هیزمی در آبادی های داخل و حاشیه جنگل را کاهش داده است اما کماکان در مناطق دور افتاده و فاقد جاده های دسترسی و جایگاه های سوخت فسیلی، جنگل ها منبع اصلی تامین سوخت و مصارف روستایی به حساب می آیند.

   البته فراموش نکنیم که ساختارهای اجتماعی و گرایش های فرهنگی جوامع محلی برای تمایل به استفاده از سوخت های هیزمی و همچنین حذف یارانه حامل های انرژی و پایین بودن درآمد سرانه خانوارهای روستایی، سبب گردیده است تا همواره جنگل ها بخشی از منابع سوختی مورد نیاز و مصارف روستایی به حساب آیند. ماجرای نگران کننده ای که با توجه به فقر پوشش تاجی توده های جنگلی، در هر سطحی که باشد برای جنگل های زاگرس تهدیدی تخریب گر خواهد بود.

     اخیرا” تصاویری از قطع یکسره درختان در اتوبان فولادشهر اصفهان بدستم رسید که حکایت از قربانی شدن صدها درخت کاج و اقاقیا که قدمت اغلب آنها به سال های قبل از انقلاب – تقریبا” همزمان با احداث شهرک فولادشهر – هم می رسید، داشته که به بهانه مزاحمت برای اجرای پروژه های توسعه ای منطقه به مسلخ رفته بودند!

     ظاهرا” جرم این کاج های چند ساله قرار گرفتن در مسیر عبور قطار بین شهری اصفهان به زرین شهر بوده که به رغم اهمیت کارکردهای زیست محیطی و ضرورت حفظ آنها به دلیل واقع شدن در یکی از صنعتی ترین مناطق اصفهان، ناباورانه فقط به بهانه غلط کم کردن هزینه های آزادسازی مسیر عبور پروژه، بی مهابا تصمیم به قطع یکسره چند صد درخت در مسیر حدود ۴ کیلومتری پلیس راه فولادشهر تا پل اتوبان شهید کاظمی در نزدیکی ورودی کارخانه ذوب آهن گرفته شد!

     بربنیاد گفتگوهایی که نگارنده با برخی افراد مطلع – اما غیر رسمی – در منطقه داشته ام، به دلیل واقع شدن برخی از تأسیسان و ساختمان ها مانند بیمارستان فولادشهر و یا استادیوم ورزشی فولادشهر در مسیر عبور متروی اصفهان – زرین شهر، مسئولان منطقه تصمیم به عبور پروژه از محل فضای سبز درختی وسط اتوبان در طول این مسیر حدود ۴ کیلومتری گرفته و مجبور به قطع درختان چندین ساله این مسیر گرفته اند.

     این در حالی است که منطقه فولادشهر یکی از مناطق صنعتی اصفهان بوده و کارخانه هایی مانند ذوب آهن، سیمان اصفهان و چندین شهرک صنعتی کوچک و بزرگ در حوالی این منطقه مستقر شده و هزاران نفر از ساکنان شهرها و روستاهای منطقه همواره در تهدید آلودگی های صنعتی ناشی از این مراکز بوده و در اثر آلودگی هوا دچار بیماری‌های حاد و مزمن می‌شوند! و حیرت آورتر اینکه مسئولان منطقه به جای تلاش برای دست یابی به تمهید و یا فرآیندی که منجر به افزایش فضای سبز و مقابله با این پدیده‌ی بیماری زا باشند با نابودی نابخردانه فضای سبز درختی منطقه، در حال تدارک تشدید آلودگی هوای منطقه هستند!

پی نوشت – در همین رابطه:

– سایت خبری تابناک: سه هزار و صد اصله درخت کاج ۴۰ ساله در حاشیه فولاد شهر اصفهان قطع شد.