روزنامه همشهری (۱۹ خذداد ۱۳۹۷)؛ آبگیری سد ایلیسو در ترکیه با مخالفت دولت عراق به تعویق افتاد. آنطور که خبرگزاری رویترز گزارش داده سفیر ترکیه در عراق اعلام کرده با توافق مقام‌های عراق و ترکیه ادامه آبگیری این سد به‌طور موقت به تعویق افتاده است، اما هنگام آبگیری این سد، نیازهای ‌آبی عراق درنظر گرفته می‌شود.

هومن خاکپور، که سال ۹۵« پویش نجات میانرودان »‌ را با هدف هشدار نسبت به پیامدهای ناگوار محیط‌زیستی آبگیری سد ایلیسو راه‌اندازی کرد و توانست موج بزرگی علیه این سد در محافل محیط‌زیستی ایجاد کند، به همشهری گفت: از آنجا که حجم آبگیری سد ایلیسو بسیار بالاست درصورتی که دولت ترکیه به آبگیری این سد مصمم باشد این تصمیم باعث وارد آمدن خسارت‌های جبران‌ناپذیر به محیط‌زیست منطقه به‌ویژه عراق، سوریه و ایران می‌شود.

این کارشناس منابع طبیعی با تأکید براینکه بخش عمده حقابه دجله قربانی آبگیری ایلیسو می‌شود، افزود: وقتی از حجم آب دجله کاسته شود آبی به هورالعظیم نخواهد رسید و در نتیجه این تالاب که نقش مهمی در تلطیف هوای منطقه به‌ویژه خوزستان دارد به کانون ریزگرد تبدیل می‌شود. به‌خصوص که مدیریت نادرست منابع آبی در کشور و نیز فعالیت‌های نفتی اثرات نامطلوبی روی تالاب هورالعظیم برجای گذاشته است. در چنین شرایطی آبگیری ایلیسو تبدیل شدن این تالاب به کانون ریزگرد را تشدید می‌کند.

خاکپور ضمن انتقاد از ضعف دیپلماسی در حوزه محیط‌زیست و آب با کشورهای همسایه ازجمله افغانستان و ترکیه گفت: متأسفانه نتوانسته‌ایم از روابط دیپلماسی برای جلوگیری از بحران زیست‌محیطی استفاده کنیم. او گفت: رفتارهای نادرست در مدیریت کلان منابع آبی سبب شد تا درکنفرانس بین‌المللی مقابله با گردوغبار که تیرماه ۹۶در تهران برگزار شد وقتی به نماینده دولت ترکیه برای احداث سد ایلیسو اعتراض کردیم او در پاسخ به این اعتراض گفت وقتی شما در کشور خودتان با سدسازی باعث تخریب و خشک شدن تالاب‌ها شده‌اید برچه اساسی می‌خواهید مانع از سدسازی در کشور ما شوید؟

خاکپور تأکید کرد: عراق و سوریه به‌دلیل وضعیت متزلزل سیاسی نمی‌توانند برای جلوگیری از سدسازی‌های بی‌رویه در ترکیه اقدام کارسازی صورت دهند اما کشور ما که از ثبات سیاسی برخوردار است می‌تواند با استفاده از روابط دیپلماتیک در این زمینه نقش کلیدی داشته باشد و علاوه بر رایزنی با ترکیه برای مجاب کردن این کشور به رعایت حقابه زیست‌محیطی، افغانستان را هم به رعایت حقابه هامون ملزم کند.

سدسازی‌های گسترده در ترکیه

پروژه آناتولی جنوب شرقی یا طرح گاپ(GAP)  که از آن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های توسعه‌ در بستر رودخانه نام برده می‌شود در ترکیه در حال انجام است. با اجرای این پروژه قرار است ۲۲سد و ۱۹نیروگاه برقابی در مسیر دو رود دجله و فرات ساخته شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد با تکمیل نهایی طرح گاپ، ترکیه حدود ۴۵درصد آب رودخانه‌های دجله و فرات را تحت کنترل خود در می‌آورد به همین دلیل اجرای این پروژه باعث جنجال‌های منطقه‌ای شده است.
سد ایلیسو که ساخت آن ۲۰سال به درازا کشید، ازجمله سدهایی است که در قالب پروژه آناتولی ساخته شده است. آبگیری این سد همواره اعتراضات گسترده فعالان محیط‌زیست در کشورهای ایران، عراق، سوریه و حتی ترکیه را درپی داشته است. آنطور که کارشناسان اعلام کرده‌اند با آبگیری ایلیسو شهر تاریخی حصن کیفا زیر آب مدفون می‌شود. علاوه براین، کاهش حقابه دجله و فرات، زندگی اعراب حاشیه‌نشین تالاب‌های عراق را با خطر جدی مواجه می‌کند. در واقع این اقدام ترکیه نه‌تنها حقابه بلکه حق زندگی مردم عراق و سوریه را از آنها می‌گیرد. پیش از تکمیل شدن عملیات ساخت سد ایلیسو، یک مقام مسئول وزارت نیروی عراق اعلام کرده بود با پایان یافتن روند ساخت سد ایلیسو، میزان آب ورودی به این کشور از ۹۳/۲۰میلیارد مترمکعب در سال به ۷/۹میلیارد مترمکعب کاهش می‌یابد. از سوی دیگر نزدیک به ۷۰۰هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی عراق عملا از آب دجله و فرات محروم می‌شود.

همشهری – اسدالله افلاکی: سدسازی در ترکیه مدت‌هاست به یکی از چالش‌های بزرگ زیست‌محیطی در منطقه تبدیل شده تا آنجا که فعالان محیط‌زیست در ایران با راه‌اندازی کمپینی تحت عنوان «میان‌رودان» و تنظیم نامه‌ای برای دبیر کل سازمان ملل، از شهروندان ایرانی خواسته‌اند با امضای این نامه مانع سدسازی در ترکیه شوند.

بنا به اعلام دست‌اندرکاران این کمپین ساخت سد در ترکیه ازجمله سد ایلی‌سو باعث جلوگیری از حقابه دجله و فرات به عراق و سوریه می‌شود که پیامد آن خشک‌شدن تالاب‌ها و شکل‌گیری کانون‌های جدید ریزگردی است که ایران را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ همچنان که ساخت سد آتاتورک در ترکیه باعث خشک‌شدن تالاب هورالعظیم (بخش واقع‌شده در عراق) شد و اکنون ریزگردهای ناشی از آن شهروندان ایرانی را تهدید می‌کند.

• اهرم‌های بین‌المللی ضعیف است

دکتر مسعود باقرزاده کریمی، معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست در این‌باره به همشهری گفت: دولت ترکیه براساس برنامه‌ای ۳۰ تا ۴۰سال پیش تحت عنوان طرح توسعه در منطقه آناتولی(Gap) تدوین شده ساخت ده‌ها سد را در دستور کار قرار داده که سد «ایلی‌سو» یکی از آنهاست.

باقرزاده کریمی که دکترای هیدرولوژی آب‌های داخل خشکی دارد، افزود: سرچشمه رودخانه‌های فرات و دجله در خاک ترکیه قرار دارد و سدسازی‌های ترکیه سرشاخه‌های این رودخانه‌ها را مهار می‌کند در نتیجه آب کمتری به جلگه بین‌النهرین که در میانه رود دجله و فرات واقع‌شده، می‌رسد؛ این درحالی است که این جلگه بیابانی و حیات آن وابسته به آب دجله و فرات است.

او خاطرنشان کرد: بیش از ۲۰سال است که کارشناسان سازمان حفاظت محیط‌زیست با این موضوع درگیر هستند و حتی برای مقابله با ریزگردهای خاورمیانه، ۴ کشور ایران، ترکیه، عراق و سوریه گروهی تشکیل شد و در پی آن، یک نشست باحضور نمایندگان این کشورها در آنکارا برگزار شد. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که ترکیه در هیچ نشست و مذاکره‌ای اجازه نمی‌دهد به موضوع سدسازی‌های این کشور ورود کنیم.

به گفته باقرزاده کریمی، به لحاظ حقوق بین‌المللی هنوز اهرم‌های قوی برای رها‌سازی‌ حقابه‌وجود ندارد اما بسیاری از کشورها در کنوانسیون‌ها، اخلاق‌مدارانه همکاری می‌کنند. ما باید تلاش کنیم ترکیه را به این سمت ببریم. رسانه‌ها و کمپین می‌توانند موضوع سد‌سازی‌ درترکیه و عدم‌رها‌سازی‌ حقابه را رسانه‌ای کنند تا ترکیه در این خصوص تن به مذاکره دهد.

معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست تأکید کرد: در کنار اقدامات رسانه‌ای و فعالیت کمپین، ضروری است دستگاه‌های دیپلماسی دولت‌های ذینفع (ایران، عراق و سوریه) و سازمان‌های بین‌المللی مثل برنامه محیط‌زیست سازمان ملل (یونپ)، برنامه عمران سازمان ملل (یوان‌دی‌پی) و کنوانسیون بین‌المللی رامسر هم با مطالبه‌گری، حقابه تالاب‌ها و حفظ تنوع زیستی را پیگیری کنند.

فرهاد دبیری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست، پیش از این با بیان اینکه ترکیه با برنامه‌ها و پروژه‌های عظیم سدسازی در بالادست دو رودخانه دجله و فرات، یکی از مهم‌ترین مسائل آینده منطقه خاورمیانه در زمینه بحران آب را تشکیل خواهد داد، گفت:

هم‌اکنون ترکیه در کشور خودش و در قسمت بالادست روی دجله و فرات سد می‌‌زند و این مسئله که هر کشوری در سرزمین خود اقداماتی انجام دهد، لطمه به سرزمین دیگر وارد کند، براساس معیارهای بین‌المللی جای بحث دارد و وزارت خارجه باید به مسئله سد آتاتورک ورود کند.

• دعوت از شهروندان برای امضای نامه

هومان خاکپور، فعال حوزه محیط‌زیست و ایده‌پرداز کمپین میان‌رودان، در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد: از شهروندان ایرانی تقاضا داریم حمایت خود را از این طرح از طریق ثبت‌نام در سایت حفاظت از تالاب هورالعظیم و امضای نامه‌ای که به دبیر کل سازمان ملل نوشته شده؛ اعلام کنند. در شرایط حاضر حدود ۲۰ استان کشور درگیر پدیده گردوغبار است و تقریبا دوسوم شهروندان ایرانی با مشکل گردوغبار دست و پنجه نرم می‌کنند بنابراین امضای یک میلیون ایرانی دور از تصور نیست. شهروندان می‌توانند برای امضای این نامه با ورود به این سایت، مشخصات خود را وارد و ثبت‌نام کنند.

در بخشی از این نامه آمده است: «جمهوری ترکیه در ۲دهه گذشته سدهای زیادی در حوضه آناتولی جنوبی و سرچشمه‌های دجله و فرات ساخته است که گنجایش تنها یکی از این سازه‌های غول‌آسا یعنی سد آتاتورک روی فرات که در ۱۹۹۲ آبگیری شد، به ۴۸میلیارد مترمکعب می‌رسد. همچنین ساخت سد ۱۰.۴ میلیارد مترمکعبی ایلی‌سو روی سرشاخه‌های دجله از دسامبر ۲۰۱۴ در دست انجام است.

ساخت این سدها، نظام آب‌شناختی ۲رودخانه بزرگ دجله و فرات را به‌شدت متاثر و مختل کرده و می‌کند و به متروکه‌شدن چندین میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در کشورهای سوریه و عراق انجامیده و بحرانی جدی در پایاب آنها یعنی هورالعظیم به‌وجود آورده است؛ بحرانی که سبب شده تا تالاب راهبردی هورالعظیم به بزرگ‌ترین کانون بحرانی ریزگرد در منطقه بدل شود.

جوامع بومی و مردم سوریه، عراق و ایران، یعنی خاستگاه کهن‌ترین تمدن‌های جهان چون ایرانی، سوری و بین‌النهرین به‌شدت از اثرات ویرانگر این سدها آسیب دیده و می‌بینند. ما امضاکنندگان زیر از سازمان ملل متحد و یونسکو درخواست رسیدگی به وضعیت نگران‌کننده حقابه جوامع بومی مولد در حوضه آبخیز دجله و فرات را داریم و خواهان احیای دوباره میان‌رودان از طریق گشودن دریچه‌های سدهای آناتولی جنوبی (به‌ویژه سد آتاتورک) و جلوگیری از ساخت و آبگیری سدهای در دست ساخت (به‌ویژه سد ایلی‌سو) هستیم.»

فعالان حوزه محیط زیست نامه‌ای خطاب به دبیر کل سازمان ملل نوشته و خواهان بررسی اقدامات دولت ترکیه در حذف حق‌آبه کشورهای عراق و سوریه شده‌اند. اقداماتی که ایران را نیز تحت تاثیر گرد و غبار ناشی از خشک شدن تالاب‌های این کشورها قرار داده است.

     به بهانه هجوم گرد و غبار و آلودگی هوای تهران بزرگ، در گفتگویی با روزنامه آرمان شرکت کرده‌ام که متن کامل آن در زیر آورده شده است:

روزنامه آرمان: روز گذشته با هجوم ریزگردها شهر تهران یکی آلوده‌ترین روزهای خود در سال جاری را پشت سر گذاشت. با توجه به اینکه در سال‌های گذشته برای مقابله و کاهش شدت آلودگی هوا از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط پیشنهاداتی از جمله استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، ایجاد طرح زوج و فرد برای خودروها و …. مطرح می‌شد اما هم‌اکنون منبع آلودگی‌های هوا فقط ریزگردها عنوان می‌شود که برای کنترل آن باید راهکار ویژه‌ای از سوی مسئولان امر اندیشده شود.

     در بحث مقابله با آلودگی هوا و کانون‌های آلودگی برون‌مرزی در کشورهای همسایه به‌ویژه کشور عراق به‌دلیل وجود نابسامانی در مدیریت این کشور موضوع رسیدگی به آلودگی هوا و ریزگردها در اولویت دولت این کشور نیست. تاکنون کشور عراق از لحاظ دیپلماتیک نتوانسته همکاری و اقدامی برای مهار ریزگردها انجام دهد. در حال حاضر شاهد هجوم ریزگردها از دو منبع داخلی و خارجی در کشور هستیم؛ از منابع داخلی می‌توان به بحث سلامت و آلودگی هوا اشاره کرد که بسیاری از این اقدامات ناشی از کانون‌های هجوم گردوغبار داخلی است و به منشا گرد و غبارهای برون مرزی مربوط نمی‌شود.

     به‌دلیل خشکی تالاب‌ها روزبه‌روز بر شدت کانون‌های گرد و غبار داخلی افزوده می‌شود و این افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی تالاب‌ها به عنوان نعمت‌های الهی در هر منطقه امروزه با خشکی‌های موجود به منبع آلودگی ریزگردها مبدل شده است. علاوه بر گردوغبار ناشی از خشکی تالاب‌ها شاهد زمین‌ها و دشت‌های کشاورزی رها شده هستیم که این زمین‌های بایر خود به‌عنوان منبع گردوغبار مبدل شده و کنترل آن باید هرچه سریع‌تر انجام شود. بسیاری از دشت‌های کشور با آفت شدید آب رو‌به‌رو هستند و این مساله باعث شده تا در زمین‌های کشاورزی رها شده امکان زراعت وجود نداشته باشد. حدود دو میلیون هکتار از اراضی به دنبال عدم مهار منبع‌های آبی دیگر قابل کشت نیست و این اراضی به مراکز گردوغبار تبدیل شده است.

     کانون گردوغبار داخل شهر تهران مساحتی به اندازه مساحت تهران تا قزوین را دربرمی‌گیرد. گرد و خاک از زمین‌های کشاورزی رها شده با ضعیف‌ترین بادها حرکت می‌کنند و به سمت شهر تهران آمده و آن را آلوده می‌کنند. برای کاهش این معضل چاره‌ای نیست به غیر از اینکه سازمان‌های ذی‌ربط از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو و دستگاه جهاد کشاورزی وارد عمل شوند و این اراضی را به‌عنوان منابع آلودگی داخلی شناسایی کنند و حتی‌الامکان در اطراف این زمین‌های کشاورزی بادشکن ایجاد شود. باید توجه داشت که با جنگل‌کاری و مدیریت بهتر می‌توان در بخش کشاورزی با کاهش مصرف و ایجاد تعادل در توان تولیدی منطقه دشت‌ها را به حالت عادی برگرداند که در صورت عدم توجه مسئولان امر به این نارسایی شاهد افزایش رها شدن کانون گردوخاک در اطراف شهر‌ها خواهیم بود.

     همانطور که عنوان شد به جز زمین‌های کشاورزی رها شده تالاب‌های خشک شده نیز منبع گردوغبار هستند. برای احیای تالاب‌ها باید دستگاه‌های متولی همچون وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها و سازمان حفاظت محیط زیست وارد عمل شود و با برگشت آب به این مناطق به مهار ریزگردها بپردازند. برای مثال وقتی پهنه‌های آبی همچون خوزستان را بررسی می‌کنید در سه دهه گذشته سطح آن به میزان یک‌سوم کاهش پیدا کرده است و به‌طور کلی تقریبا دوسوم تالاب‌های کشور از دست رفته است. ما قسمتی از تخریب‌ها را می‌بینیم حال آنکه میزان قابل‌توجهی از آن از چشم ما پنهان می‌ماند. در لایه‌های زیرین زمین وضعیت به مراتب بدتر از گذشته شده است. این وضعیت باعث شده تا اراضی کشاورزی خودبه‌خود خشک و باعث تولید منبع گردوغبار شود.

     باید اینطور نتیجه‌گیری کرد که برای مقابله با گردوغبار از طرفی باید کانون‌های داخلی را شناخت و مهار کرد و از طرف دیگر نیازمند همکاری منطقه‌ای هستیم. علاوه بر عراق در ترکیه نیز اتفاق بسیار بد محیط زیستی درحال وقوع است و با ایجاد سدهای متعدد در این کشور بی‌شک کل آب دجله و فرات خشک می‌شود و این اتفاق باعث خشکی کشورهای همسایه و ورود ریزگردها می‌شود. متاسفانه تاکنون شرایط و امکاناتی برای مقابله با ریزگردهای داخلی وجود نداشته تا بتوان جلوی این تهدیدها را گرفت. این درحالی است که در سال‌های اخیر ریزگردها به یکی از مهم‌ترین عوامل آلایندگی هوا تبدیل شده و جان و سلامت شهروندان را تهدید می‌کند.

      به بهانه پدیده گرد و غبار روزهای اخیر در خوزستان و برخی استان‌های غربی کشور و همچنین اظهارنظرهای علمی و سیاسی صورت گرفته در این ماجرا، گفتگویی را با خبرنگار روزنامه آرمان انجام داده‌ام که در صفحه ۵ شماره ۲۶۹۴ چهارشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۳ آن روزنامه منتشر شده است. شرح کامل این گفتگو را می‌توانید در زیر بخوانید:

     روزنامه آرمان: درمورد آلودگی هوای خوزستان این تعریف را باید اصلاح کنیم که ما هم‌اکنون در خوزستان با پدیده ریزگرد مواجه هستیم! زیرا، پدیده گردوغبار با پدیده ریزگرد تفاوت دارد. پدیده ریزگردها که ما چندین سال است شاهد آن هستیم اغلب منشأ خارجی دارند که برخی آنها از صحرای آفریقا یا درمورد تالاب هورالعظیم از کشور عراق وارد ایران می‌شوند. ریزگردها ذرات ریز کمتر از دو میکرون هستند که از ارتفاعات بالا حتی بالاتر از ۴۰۰۰ مترعبور می‌کنند تا جایی که این ذرات توانستند از رشته کوه زردکوه واقع در استان چهارمحال و بختیاری عبور کنند و به استان‌های دیگر برسند.

     پدیده‌ای که ما هم‌اکنون در خوزستان و برخی شهرهای دیگر مانند ایلام، لرستان و کرمانشاه درگیر آن هستیم پدیده گردوغبار است که با ریزگردها متفاوت است. گردوغبارها برخلاف ریزگردها منشأ داخلی دارند و اتفاقاتی که در گذشته برای این قسمت از کشور و تالاب‌هایی مانند هورالعظیم و هورالهویزه افتاد باعث خشکی آنها شد و زمین‌هایی که زهکشی شدند و به زمین‌های کشاورزی تبدیل شدند که به دلیل کمبود آب به حال خود رها شده‌اند یا اتوبان خرمشهر که فرسایش بادی را دراین منطقه افزایش داده است و انواع مسائل دیگری که در خوزستان به‌دلیل فقدان مدیریت درست منابع آبی این منطقه و خشکسالی وسیع اتفاق افتاد باعث شده است ما شاهد این باشیم که با کوچک‌ترین وزش باد و تغییرات جوی، این گرد و خاک‌ها که نتیجه ایجاد و گسترش بیابان‌های وسیع است به هوا بلند شود و شرایطی را ایجاد کند که ساکنان این شهرها حتی تا جلوی پای خود را نبینند.

     در بودجه سازمان حفاظت محیط زیست اعتباراتی برای مهار این گردوخاک‌ها درنظر گرفته شده است و سازمان حفاظت محیط زیست یا سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور باید با ارائه گزارش عملکرد خود درمورد نحوه تخصیص این بودجه پاسخگو باشند. با نگاهی به بودجه‌ای که سال گذشته برای این امر تخصیص داده شده به نظر می‌رسد حجم فاجعه و تخریب‌هایی که در زیست‌بوم‌های جنوب کشور اتفاق افتاده بسیار فراتر و بیشتر از این بودجه باشد. وقتی در کشورمان برای احداث سدی مانند گتوند بدون بررسی و ملاحظات زیست‌محیطی دوهزار میلیارد تومان اختصاص می‌یابد نتیجه‌اش ایجاد این بحران در استان خوزستان است و اختصاص ۴۰، ۵۰ میلیارد تومان برای کنترل کانون‌های تولیدگرد و خاک یک رقم فوق‌العاده ناچیزی است هرچند که اعتبارات سالانه سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان توسعه جنگل‌ها دربرابر وظایف و ماموریت‌هایی که چه در حوزه نظارتی و چه در حوزه احیا، توسعه و بهره برداری منابع پایه‌ای کشورمان داریم، ناچیز است.

     اعتباراتی هم که برای موضوع ریزگردها اختصاص یافته ناچیز است و نمی‌تواند پاسخگو باشد. از سوی دیگر اتفاقاتی که ما الان شاهد آن هستیم نتیجه سوء مدیریتی است که طی ده سال گذشته در استان خوزستان شاهد آن هستیم. بهره‌برداری از منابع نفتی در منطقه هورالعظیم به بهای خشکاندن این تالاب، بستن مسیر آب‌ها و احداث سدها که درمجموع حقابه‌های اصلی و شاهرگ آبی این منطقه را خشکاند ریشه در یک مدیریت ناکارآمد دارد. به نظر می‌رسد اتفاقاتی که بعد از ایجاد پدیده گرد و خاک در جنوب کشور افتاد و تلاش‌های افرادی که دنبال تعیین مقصر هستند جنبه سیاسی پیدا کرده است و به جای اینکه به صورت شفاف و کارشناسانه علت‌ها بررسی شود و برای مهار و مقابله با آنها تمهیدی اندیشیده شود به دنبال دستیابی به اهداف شخصی خود هستند و سعی دارند از این راه به دولت فعلی و سازمان حفاظت محیط زیست هجمه و فشاری وارد کنند تا حقانیت خود را اثبات کنند اما این را باید دانست که این پدیده یک‌شبه یا یک‌ساله ایجاد نشده و بیش از ده سال سوءمدیریت باعث ایجاد آن شده است.

     انتخاب اشتباه یک تیتر برای گفتگوی نگارنده با خبرنگار روزنامه آرمان، بهانه نگارش این جوابیه و ارسال آن برای سردبیر محترم آرمان و روابط عمومی سازمان جنگل‌ها بوده است. متن کامل این جوابیه را می توانید در زیر بخوانید:

سردبیر محترم روزنامه آرمان؛ جناب آقای حسین عبداللهی

باسلام و احترام

     پیرو درج گزارش بررسی وضعیت جنگل‌های زاگرس با عنوان “مقصر تخریب زاگرس، سازمان جنگل‌هاست” و انتخاب و تنظیم نادرست تیتر و مقدمه گفتگوی نگارنده با خبرنگار آن روزنامه؛ جوابیه‌ زیر حضورتان ایفاد می‌شود. خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به انتشار آن اقدام فرمایند:

     نگارنده به‌عنوان یک فعال محیط زیست در گفتگویی با خبرنگار آن روزنامه وزین شرکت کردم تا با بررسی وضعیت جنگل‌های زاگرس، ابعاد فاجعه‌بار زوال و خشکیدگی دراین جنگل‌ها را مورد تحلیل کارشناسی قرار دهیم. اما متأسفانه گزارش تنظیمی که در صفحه ۷ شماره ۲۳۳۹ روز چهارشنبه مورخ ۲۹ آبان ۱۳۹۲ آن روزنامه منتشر شده است دارای ایرادات اساسی در انتخاب تیتر و مقدمه است که برگرفته از سخنان و دیدگاه‌های کارشناسی بنده نبوده و به‌نظر می رسد خبرنگار محترم در اثر کم‌دقتی دچار اشتباه در انتخاب تیتر شده است.

     اعلام سازمان جنگل‌ها به‌عنوان مقصر تخریب زاگرس؛ به‌هیچ وجه دیدگاه نگارنده نبوده و حتا برخی از نکاتی را که در مقدمه گزارش آورده شده است برگرفته از مضامین سخنان و گفته‌های بنده نبوده و مسئولیت تنظیم تیتر و مقدمه بر عهده خبرنگار آن روزنامه است.

     همان‌طور که در بخشی از این گفتگو نیز اشاره کرده‌ام؛ مقصر اصلی در تخریب زاگرس نه‌تنها سازمان جنگل‌ها و یا سازمان حفاظت محیط زیست نبوده بلکه این دو نهاد متولی به‌رغم ساختار انسانی نامتناسب و منابع مالی بسیار ناچیزشان، سزاوارانه برای حفاظت از طبیعت زاگرس و نجات تنوع زیستی آن تلاش می‌کنند اما سرچشمه اصلی مشکلات در جای دیگر است. البته ممکن است در برخی موارد مانند تأخیر در انجام مطالعات زوال جنگل‌ها و یا مقابله با ریزگردها ایراداتی وارد باشد که این کوتاهی‌ها نیز عمدتا” ریشه در کمبود اعتبارات و عدم تخصیص منابع مالی مورد نیاز دارد.

     بنابراین باور نگارنده بر این است که مقصر اصلی در تخریب زاگرس؛ عدم توسعه یافتگی در سال‌های گذشته، نبود ظرفیت‌های اشتغال متناسب با نیاز جمعیتی و وابستگی‌های معیشتی بیش از توان تولیدی جنگل‌‌ها در زاگرس بوده که یقینا” بدون همکاری مسئولانه همه اجزای دولت کار چندانی از دست سازمان‌ جنگل‌ها و یا سازمان حفاظت محیط زیست برنخواهد آمد.

     روند شتابان گسترش پدیده خشکیدگی و زوال در اکوسیستم‌های جنگلی و مرتعی زاگرس سبب غافل‌گبری و ایجاد نگرانی‌های شدیدی در میان دست‌اندرکاران، متخصصان و فعالان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست کشور شده است. در همین زمینه گفتگویی را با خبرگزاری میراث فرهنگی(CHN) انجام داده‌ام که می‌توانید متن کامل آن‌را در زیر بخوانید:

     زوال و خشکیدگی جنگل های زاگرس از حدود ۵ سال پیش آغاز شد که به مرگ ناگهانی بلوط معروف شد. بررسی ها حاکی از آن است که این معضل بیش از ۲۰ درصد رویشگاه های بلوط را نابود کرده است.

     خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه محیط زیست- در حالی که رییس جدید سازمان جنگل ها، احیای جنگل های زاگرس را از مهم ترین برنامه ها در دوره تازه این سازمان عنوان می کند، از زاگرس خبر می رسد که رویشگاه های این منطقه بیش از پیش در مسیر نابودی قرار دارند. «مرگ ناگهانی بلوط»، معضلی است که در حال حاضر ۲۰ درصد بلوط زارهای زاگرس را تحت تاثیر قرار داده است.

     «هومان خاکپور»، کارشناس منابع طبیعی و دیده بان طبیعت بختیاری در مورد وضعیت کنونی جنگل های بلوط به لحاظ خشکیدگی به CHN گفت: «به طور تقریبی از حدود ۵ سال پیش بحث خشکیدگی و زوال جنگل های زاگرس مطرح شد. این مشکل ابتدا در مورد گونه بلوط مطرح بود که تحت عنوان مرگ ناگهانی بلوط یا زوال بلوط در دستور کار دستگاه های متولی قرار گرفت.» این معضل یعنی زوال یا مرگ ناگهانی بلوط بیش از ۲۰ درصد بلوط زارهای استان چهارمحال و بختیاری را تحت تاثیر قرار داده است.

      اما بلوط ها تنها قربانیان نیستند کما این که در حدود ۶۰ درصد از گون زارهای منطقه نیز دچار این بحران شده اند. خاکپور در این باره می گوید: «متاسفانه اخیرا نتایج پژوهش های منتشر شده از سوی مرکز تحقیقات منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری حکایت از درگیری بیش از ۶۰ درصد گون زارهای استان با این پدیده ناگوار را دارد که به طور قطع وضعیت بوته زارهای باقی رویشگاه ها نیز به همین نحو است.»

     اما در حالی که هنوز هیچ تحقیق مدون و هدفمندی در مورد عوامل نابودی سریع السیر رویشگاه های زاگرس انجام نشده است، خاکپور یکی از عوامل مهم در این زمینه را هجوم ریزگردهای عربی می داند با این توضیح که: «براساس تحقیقات پراکنده ای که به صورت موردی در استان های درگیر پدیده ریزگردهای عربی مانند چهارمحال و بختیاری، ایلام، کرمانشاه و فارس انجام شده، علت های مختلفی برای بروز این پدیده در جنگل های زاگرسی اعلام شده است که گفته می شود یکی از مهم ترین علل وقوع این پدیده خسارت زا، ریزگردها هستند.»

     به اعتقاد خاکپور، ریزگردها علاوه بر خسارت ها و مشکلاتی که در حوزه سلامت شهروندان و جوامع بیش از ۲۰ استان کشور به جای می گذارد بدون شک موجب اختلال در وضعیت فیزیولوژیکی درختان، درختچه ها و بوته های زاگرس شده و به دنبال آن ضعف فیزیولوژیکی بر روی این گونه های گیاهی ایجاد کرده و تا بستر استقرار و طغیان آفات و بیماری ها در اکوسیستم های جنگلی و مرتعی را فراهم کند. این بدان معناست که ریزگردها به عنوان عامل اولیه شرایط را برای طغیان و فعالیت آفات و بیماری ها و سوسک چوبخوار به عنوان عوامل ثانویه فراهم می کند.

     رودخانه کارون میانی در محدوده پایلوت طرح بین‌المللی زاگرس در استان چهارمحال و بختیاری به لحاظ برخورداری از ظرفیت‌های کم‌همتای اکوتوریسم آبی و چشم‌اندازهای طبیعی جذاب، در شمار مهمترین جاذبه‌های طبیعت‌گردی منطقه قرار دارد.

    رودخانه کارون میانی که از زردکوه بختیاری سرچشمه می‌گیرد و با عبوری خروشان از منطقه مشایخ ناغان، در دریاچه سد کارون ۴ آرام می‌گیرد، در سال‌های اخیر در وضعیتی بحرانی‌تر نسبت به سایر سرشاخه‌های کارون بزرگ قرار گرفته است! هرچند که توسعه ناپایدار مزارع پرورش ماهی اکثر سرشاخه‌های رود‌خانه‌های مهمی چون کارون و زاینده‌رود را با افزایش شدید بار آلودگی مواجه کرده است اما؛ افزایش نگران کننده شمار مزارع پرورش ماهی خاکی مجاز! و غیرمجاز در منطقه مشایخ ناغان – محدوده پایلوت طرح بین‌المللی زاگرس – عملا” حیات اکوسیستم آبی و تنوع زیستی این رودخانه را با خطر نابودی روبرو کرده است!

     بنابر گزارش‌های نهادهای ذیصلاح، در سال‌های اخیر افزایش غیراصولی شمار مزارع خاکی و بتنی و عدم نظارت مستمر و دقیق بر مزارع پرورش ماهی سبب شده است تا بار آلودگی در بیش از ۸۰ درصد از رودخانه‌های استان چهارمحال و بختیاری – خصوصا” رودخانه‌های سبزکوه، کاج، بهشت‌آباد و کارون میانی (منطقه مشایخ) – در وضعیت ناگوار و نگران‌کننده‌ای قرار گیرد. تعداد مزارع پرورش ماهی مجاز و غیرمجاز در این رودخانه‌ها که اتفاقا” برخی از آن‌ها در محدوده پایلوت طرح بین‌المللی حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی هم واقع شده‌اند، از مرز ظرفیت تحمل آن اکوسیستم‌های آبی گذشته و این بارگذاری‌های غیراصولی و فراتر از توان زیست‌پالایی رودخانه‌ها، حیات این اکوسیستم‌های آبی ارزشمند را به‌شدت به مخاطره انداخته است.

     عدم نظارت و ممانعت جدی از احداث بی‌رویه مزارع و حوضچه‌های خاکی و فصلی، اضافه بر تهدید حیات تنوع زیستی آبی منطقه – که ناشی از مصرف غیرکارشناسی آنتی‌بیوتیک‌ها و قارچ‌کش‌ها در حوضچه‌های خاکی پرورش ماهی و همچنین ورود مواد شیمیایی و سموم مزارع کشاورزی به رودخانه‌ها می‌باشد – تخریب بستر و حریم رودخانه را نیز به‌دنبال داشته و با نابودی مناظر جذاب دیداری این رودخانه‌ها، ظرفیت‌های طبیعت‌گردی و اکوتوریسم آبی منطقه را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. افزایش چشمگیر نرخ فرسایش آبی و انباشت رسوبات در پشت سد کارون ۴ و هدررفت سرمایه‌های هنگفت ساخت این سازه غول‌پیکر نیز از دیگر پیامدهای خسارت‌زای این تخریب بستر و حریم است.

     گفتنی است این معضل محیط زیستی برای نخستین بار در سال ۱۳۹۰ به‌صورت گسترده اطلاع‌رسانی شد ولی متأسفانه به‌بهانه حمایت از طرح‌های توسعه‌ای و اشتغال‌زا و همین‌طور ممانعت از بروز اعتراضات اجتماعی، اراده جدی و لازم در میان مسئولین محلی و استانی برای کنترل و مقابله با این معضلات ایجاد نشد و ناباورانه در این سال‌ها تعداد این مزارع چند برابر شد.

     حال انتظار است با استفاده از ظرفیت‌های قانونی و الزامات همسوسازی و صیانت از تنوع زیستی در طرح‌های بین‌المللی مانند طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی، همه دستگاه‌های متولی محلی و استانی شامل شیلات، امور آب، دامپزشکی، حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی، بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و سازمان بازرسی تحت مدیریت استانداری حساسیت به‌خرج داده و برای برون‌رفت از بحران پیش‌روی با قاطعیت بیشتری با تخلفات صورت گرفته برخورد کنند.

پی‌نوشت:

در همین زمینه مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری هم در گفتگوی خبرگزاری مهر شرکت کرده و به نکات هشداردهنده‌ای اشاره کرده است که می توانید متن کامل آن‌را در زیر بخوانید:

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری نیز در پاسخ به این سئوال خبرنگار مهر که ” آیا محیط زیست روخانه کارون تحت تاثیر مزارع پرورش ماهی غیر مجاز قرار گرفته است”، عنوان کرد: استان چهارمحال و بختیاری یکی از استانهای دارای منابع آب است که ظرفیت بالای برای توسعه آبزی پروری دارد.

سعید یوسف پور ادامه داد: آبزی پروری چند سالی است که در این استان توسعه یافته و استان چهارمحال و بختیاری توانسته رتبه اول تولید ماهی های سردآبی را کسب کند.

وی ادامه داد: در خصوص تولید آبزی پروری سه بحث و دغدغه  در این استان وجود دارد یکی از آنها خود مبحث آب است و منابع آب ثروتهای تولید نشده کشور محسوب می شوند و نیاز است که این ثروتها حفظ و از آلودگی آنها جلوگیری شود.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری در ادامه اذعان داشت: دغدغه دوم در حوزه آبزی پروری در این استان، احداث مزارع پرورش ماهی غیر مجاز در بسیاری از رودخانه های استان از جمله سرشاخه های رودخانه کارون مانند ارمند، کاج، بهشت اباد، کارون میانی و… است و این زنگ خطری  و هشدار برای متولیان امر است.

وی ادامه داد: حریم و بستر رودخانه متعلق به رودخانه است و طبق قوانین هیچ سازه ای نباید در کنار رودخانه ها احداث شود.

یوسف پور گفت: هم اکنون شاهد احداث مزارع پرورش ماهی خاکی در بستر رودخانه های استان هستیم که بجز اینکه تصرف اراضی ملی محسوب می شود موجب تخریب  اکوسیستم رودخانه ها شده و همچنین عاملی برای فرسایش خاک به حساب می آید و فرسایش خاک موجب تجمع رسوب در محزن سد های پایین دست می شود و عمر مفید سدها نیز کاهش می دهد.

وی ادامه داد: دغدغه دیگر در این خصوص می توان به بحث قانون گریزی و توجه نداشتن به قوانین اشاره کرد که این مهم در حال تبدیل شدن به یک پدیده ناهنجار است.

وی با اشاره به مدیریت بهداشتی و تولید ماهی های سردآبی و خروج پساب از مزارع، گفت: متولی بهداشت محصولات دامی اداره کل دامپزشکی است و کارشناسان این اداره با انجام آزمایشات صلاحیت تولید محصولات را مورد ارزیابی قرار می دهند.

 اعلام گزارشات مختلف در خصوص تولید ماهی غیر سالم در مزارع پرورش ماهی غیر مجاز

وی ادامه داد: گزارشات مختلفی در خصوص رعایت نکردن اقدامات بهداشتی در معدودی از مزارع پرورش ماهی به ما رسیده است که می توان به نبود کارشناس فنی ورعایت نکردن استانداردها در استفاده از سموم و داروها و… اشاره کرد که این خود موجب تولید محصول ناسالم می شود.

وی ادامه داد: اکثریت مزارع پرورش ماهی مجاز استان محصول سالم و بهداشتی دارند اما تاکید ما بر مزارع پرورش ماهی غیر مجاز است که نظارتی بر آنها وجود ندارد.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری با اشاره به اقدامات مهم برای حل معضل مزارع پرورش ماهی غیر مجاز، گفت: قدم اول این است که آب منطقه بر اساس قوانین و توزیع عادلانه آب وارد شود و با حمایت دستگاهها نظارتی و قضائی با متخلفان برخورد کند.

وی یادآور شد: منابع طبیعی به عنوان نماینده دولت و مالک عرصه های طبیعی در این خصوص وارد عمل شود و اقدامات لازم را برای برخورد با متخلفین انجام دهد.

یوسف پور عنوان کرد: اداره شیلات نیز در اعطای مجوز ها باید بازنگری داشته باشد و مجوزها را بر اساس مطالعات و ظرفیت محیط آبی صادر کند.

وجود حمایت های غیر رسمی از برخورد با افراد متخلف

وی گفت: اداره محیط زیست وظیفه نظارت و پیگیری از آلودگی مزارع را بر عهده دارد و تا زمانی مزارع پرورش ماهی غیر مجاز را در استان داریم و حمایت های غیر رسمی از برخورد با افراد متخلف انجام می شود و مقاومت های در این حوزه داریم ،نخواهیم توانست بحث پیشگری از آلودگی را در این حوزه داشته باشیم.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری ادامه داد: هم اکنون باید برخورد جدی با معضل پدیده مزارع پرورش ماهی غیر مجاز انجام شود تا روز به روز این پدیده گسترش پیدا نکند.

     این روزها با آغاز به‌کار دولت یازدهم، صدای اعتراضات فعالان حوزه محیط زیست کشور نسبت به بحران مدیریتی حاکم بر منابع آبی کشور بلندتر و رساتر شده و با تهیه بیانیه و طومار و یا تجمعات اعتراضی محیط زیستی خواستار ورود جدی‌تر مقامات ارشد کشوری به برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت ساماندهی طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، سدسازی‌های بی‌رویه و حق‌آبه‌های محیط زیستی شده‌اند.

     برای واکاوی ماجرای تلخ طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای از سرشاخه‌های کارون بزرگ به زاینده‌رود، در گفتگوی مفصل خبرنگار روزنامه تهران امروز شرکت کرده‌ام؛ می‌توانید متن کامل آن گفتگو که امروز – ۲۱ مهر ۱۳۹۲ – منتشر شده است را در زیر بخوانید:

هستی بختیاری؛

     کمبود آب  در ماه‌های گذشته در اصفهان و یزد به جیره‌بندی آب هم رسید. هرچند مسئولان این استان‌ها یک در میان آن را تکذیب کردند و خبردهی درباره آن را پیشگیری قبل از وقوع حادثه دانستند.

     آیا کارون قربانی کشت برنج در اصفهان می‌شود. همانطور که دریاچه ارومیه قربانی کشت‌های سنتی از جمله کشت سیب در زمین‌های اطراف خود شد و این روزها کشور را وارد بحرانی به نام ریزگردهای سفید کرده است؟

     سوالاتی که این روزها به شدت به نگرانی فعالان حوزه محیط‌زیست منجر شده و باعث شده تا جمعی ۵۰ نفره از هنرمندان خوزستانی از «حسن روحانی» رئیس‌جمهور و «معصومه ابتکار» بخواهند تا جلوی انتقال آب‌های جدید را از خوزستان به اصفهان و یزد بگیرند.

     حمیدرضا خدابخشی کارشناس آب نیروی خوزستان نیز در گفت‌وگو با «تهران‌امروز» می‌گوید: «انتقال آب از سرشاخه‌های بزرگ کارون یعنی از دز، خرسان و کوهرنگ در حالی از خوزستان به نام زاینده‌رود به اصفهان انتقال می‌یابد که نه تنها نفعی به حال زاینده‌رود ندارد، بلکه صرف برنج‌کاری در اصفهان می‌شود.» کاشت برنج درست زمانی دراصفهان جان گرفت که سدسازی‌ها به یکباره بخش بزرگی از آب‌های منتهی به زاینده‌رود را پشت سد جمع کردند و کشاورزان این منطقه بی‌توجه به الگوی سنتی کشاورزی در کویر به سمت کاشت برنج در منطقه رفتند. کاشت برنجی که ۷۰ درصد آب را به هدر می‌دهد و در نهایت ۳۰ درصد آن صرف کشاورزی می‌شود. اما با گذشت سه دهه از این ماجرا هم زمین‌ها برکت خود را از دست دادند و هم زاینده‌رود را خشک کردند.

     در ارومیه هم همین اتفاق به‌وقوع پیوست، سونامی سد‌سازی‌ها به جان منطقه افتاد تا به گفته «محمد درویش» کارشناس بیابان‌زدایی نزدیک به ۴۰ سد روی آب‌ها و رودخانه‌هایی که دریاچه ارومیه را تغذیه می‌کرد، زده شود. پس از آن هم کشت منطقه از انگور که آب کمتری طلب می‌کرد به سمت کاشت سیب رفت و حجم بیشتری از آب را طلب کرد.

     مسئله آنقدر پیش رفت که امروز به گفته «نادر قاضی‌پور» نماینده مردم ارومیه ۸ میلیارد تنریزگردهای نمکی این منطقه زندگی ۳ میلیون مردم منطقه را در هجمه و هجوم نخست خود تهدید می‌کند. هجومی که این روزها شروع شده است. علاوه بر زندگی انسانی، زمین‌های کشاورزی منطقه به شدت از سوی نمکی که خود پراکنده‌اند، تهدید می‌شود.

     خوزستان البته وضع بدتری از ارومیه دارد. این استان بدون خشک شدن کارون هم نزدیک به سه دهه است که با ریزگردهای ناشی از خشک شدن هورالعظیم دست و پنجه نرم می‌کند. ریزگردهایی که البته تنها به خوزستان منتهی نشده و آسمان ۲۲ استان کشور را درگیر کرده است.

     خدابخشی می‌گوید: «اصفهانی‌ها در تازه‌ترین برنامه خود به‌دنبال انتقال آب ماربر در منطقه چلگرد چهارمحال و بختیاری به زاینده‌رود هستند. حوزه‌ای که دو میلیارد متر مکعب آب آورد دارد و بخش بسیار زیادی از آ ن پشت سد‌ها جمع می‌شود.» به گفته او آب‌هایی که به اسم تامین آب شرب منطقه انتقال می‌یابد سر از زمین‌های کشاورزی منطقه درمی‌آورد.

     خدابخشی توجه همگان را به زمین‌های شالی «لنجان» اصفهان جلب می‌کند و می‌گوید: «چرا باید آب منطقه خوزستان به بخش‌های مرکزی و بیابانی انتقال داده شود تا در آ‌نها برنج‌کاشته شود.» برنجی که یکی از دلایل خشک شدن زاینده‌رود است. به گفته او درحالی اصفهان آب خوزستان را برای آبیاری زمین‌های برنج خود انتقال می‌دهد که آب نیروی خوزستان زمانی که حجم آب پایین می‌رود اجازه کشت در زمین‌های اطراف و حاشیه رودخانه را به کشاورزان نمی‌دهد. مسئله‌ای که باعث می‌شود تا حتی کشاورزان این منطقه یک فصل کشت خود را از دست بدهند. اما همین آب از خوزستان به اصفهان انتقال می‌یابد تا خرج برنج‌کاری در کویر شود. او می‌گوید: «معلوم است که با این شیوه نه زاینده‌رود نجات پیدا می‌کند نه زمین‌های منطقه سیراب می‌شوند.»

     به گفته او انتقال آب‌ از خوزستان به قم، گلپایگان وخیلی از شهرها به اسم تامین آب شرب انجام می‌گیرد اما اعتراض استانداران همین استان‌ها به اینکه اولویت این آب شرب است نه کشاورزی نشان می‌دهد که این آب‌ها در جای دیگری خرج می‌شود وهمین است که به‌رغم اینکه بخش بسیار بزرگی از آب‌های کشور از جنوب به سمت کویر یزد و اصفهان انتقال یافت، این دو استان با کمبود آب روبه‌رو هستند.

     کمبود آب در ماه‌های گذشته در اصفهان و یزد به جیره‌بندی آب هم رسید. هرچند مسئولان این استان‌ها یک در میان آن را تکذیب کردند و خبردهی درباره آن را پیشگیری قبل از وقوع حادثه دانستند. از سوی دیگر آب‌های خروشان کارون از سمت خوزستان و چهارمحال و بختیاری در حالی در سه دهه گذشته به سمت اصفهان رفته است که هرگز نتوانسته لب تشنه این کویر را سیراب کند و در سال‌جاری به درگیری میان کشاورزان اصفهانی و یزدی منجر شد. واقعه تا آنجا پیش رفت که اصفهانی‌ها لوله انتقال آب به یزد را قطع کردند و یزدی‌ها را تا چند مدت دچار مشکل کردند.

     انتقال آب از خوزستان درحالی به قصه بی‌پایانی تبدیل شده که این استان به دلیل خشک شدن تالاب هورالعظیم با حجم وسیعی از ریزگردهای عربی روبه‌رو است. حجمی که حل معضل آن در گرو همکاری و همراهی کشورهایی چون عراق و سوریه است. دو کشوری که به نظر نمی‌رسد در میان حجم بسیار زیاد مشکلاتی که دارند زمانی را برای حل ریزگردهای عربی صرف کنند.

    البته نگرانی‌های جامعه خوزستانی این روزها بیشتر است.«مسعود اسدی» رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی خوزستان و رئیس مجمع تشکل های کشاورزی ایران اعتقاد دارند انتخاب وزرای دولت روحانی که بسیاری از آنها اصفهانی و یزدی هستند می‌تواند در پیشبرد انتقال آب به ضرر محیط‌زیست خوزستان نقش بارزی را داشته باشد.

     انتقالی که «هومان خاکپور» کارشناس منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری را هم به این نتیجه رسانده که نه تنها به نفع زاینده‌رود نخواهد بود که باز هم به کم‌آبی در مناطقی چون خوزستان و چهارمحال و بختیاری منجر می‌شود.

بختیاری‌ها هم از انتقال آب به‌وسیله تونل گلاب و بهشت‌آباد که قرار است باز هم بخشی از آب‌های کارون در این بخش را به یزد ببرد، نگران هستند. این دو پروژه در دولت گذشته شروع شد اما اعتراض بختیاری‌ها باعث توقف آنها شد. حالا خاکپور می‌گوید که خبرهای موثقی وجود دارد که نشان می‌دهد که تونل‌ها از سمت یزد به سمت چهارمحال و بختیاری در حال ساخت و پیش‌روی است موافقان با این طرح قرار است که مسئولان کشور را در مقابل عمل انجام شده قرار بدهند.

     چهار محال و بختیاری در سال‌های جدید به شدت با کاهش آب روبه‌رو شده و آنطور که خاکپور می‌گوید بسیاری از روستاهای این منطقه با تانکر آب تغذیه می‌شوند.

حال افکارعمومی می‌پرسند آیا قرار است که محیط‌زیست کشور یک‌بار دیگر با واقعه تلخ دیگری چون خشک‌شدن کامل رودخانه کارون بعد از زاینده‌رود و دریاچه ارومیه روبه‌رو شود؟ و بعد هم دولتمردان به این نتیجه برسند که سد‌سازی در حوزه کارون را متوقف کنند و بالاخره قبول کنند که همه چیز زیر سر کشاورزی سنتی و بی‌حساب وکتاب است. آنها می‌گویند آیا بهتر نیست که کشاورزی در مناطق کویری شیوه طبیعی خود را به دست بگیرد تا محیط‌زیست کشور برای کشت برنج در کویر بیشتر از این هزینه ندهد.

روزنامه تهران امروز – یکشنبه, ۲۱ مهر ۱۳۹۲