تمایل به نگهداری حیوانات جونده در منزل طی سالهای اخیر – به دلیل زیبایی و جذابیت در حرکات – به عنوان یک فرهنگ غلط و طبیعت ستیزانه، حیات سنجاب ایرانی را در جنگلهای بلوط زاگرس هدف قرار داده است. هرچند شدت یافتن تخریب زیستگاه در زاگرس – تخریب جنگلهای بلوط غرب – به عنوان اصلی ترین عامل کاهش جمعیت سنجاب ایرانی محسوب می گردد اما در سال های اخیر متأسفانه شکار غیر مجاز و قاچاق نیز تهدیدی جدی برای این جونده ی تیزپا و پرجنب و جوش به حساب می آید. شدت یافتن روند شکار و زنده گیری سنجاب ها در جنگل های بلوط غرب – خصوصا” استان های لرستان و کردستان – همراه با به آتش کشیدن زیستگاه شان، این روزها سبب نگرانی علاقمندان به طبیعت و محیط زیست کشور گردیده است.

   این سنجاب ایرانی که معمولا” از میوه، جوانه ها، برگ و پوست درختان بلوط تغذیه می کند در محدوده ی جنگلهای زاگرس – بلوط غرب – که از آذربایجان غربی شروع شده و تا بخشی از استان فارس ادامه می یابد پراکنش دارد. سنجاب ها با مدفون کردن میوه های بلوط در زیر خاک نقش به سزائی در زادآوری طبیعی جنگلهای بلوط داشته که با رشد فرهنگ غلط نگهداری از این حیوان بعنوان حیوان خانگی، جمعیت این حیوان مفید و کارنده بذر بلوط در طبیعت کاهش یافته و تجدید حیات طبیعی جنگل های بلوط غرب با خطر مواجه خواهد شد.

   سنجاب ها درختان بلند و کهنسال را به درختان کوتاه و پر شاخ و برگ ترجیح داده و باندهای شکار و قاچاق – عمدتا” در استان های لرستان و کردستان – برای به دام انداختن آن ها با روشن کردن آتش در زیر این درختان بلوط، سنجاب ها را مجبور به پریدن و اسارت در درون کیسه های از پیش تدارک دیده کرده و تجارت کثیفی را در بازار تهران راه می اندازند و ناآگاهانه نسل این حیوان را در معرض خطر انقراض قرا داده و حیات جنگل های بلوط غرب را – از نظر زادآوری و تجدید حیات طبیعی و همچنین خطر بروز آتش سوزی در جنگل ها – به مخاطره می اندازند.

   یکی از این قربانیان، سنجابی است که بخت با او یار بوده، در عملیات شکار و انتقال به تهران جان سالم بدر برده و پس از ۶ ماه زندگی کردن در کنار خانواده ای طبیعت دوست در اصفهان، در اقدامی انسانی و طبیعت دوستانه به طبیعت بختیاری تقدیم گردید.

   در هفته گذشته یکی از خوانندگان این تارنما – آقای رضا شیرازی عزیز – خواستار همراهی نگارنده در ارائه ی اطلاعاتی از مناطق حفاظت شده جنگلی در طبیعت بختیاری و همکاری برای رها سازی این سنجاب در طبیعت شدند. پس از آشنایی نادیده و گفتگو با نگهدارنده این سنجاب که بانویی هنرمند از سرزمین زنده رود بودند، منطقه حفاظت شده جنگلی هلن انتخاب گردید و روز گذشته – پنج شنبه ۸/۷/۱۳۸۸ – این بانوی طبیعت دوست – خانم شهرزاد فقهی –  در اقدامی قابل تحسین با همراهی پدر و مادر عزیز و قابل احترامش، پس از طی ۲۰۰ کیلومتر جاده کوهستانی، به رغم انس و الفتی که در این مدت ۶ ماهه بین آنها و این سنجاب برقرار شده بود، آنرا در دامان جنگل های هلن رها کردند تا بار دیگر عشق به طبیعت مردم ایران زمین را به نمایش گذارند.

ادامه مطلب»

   امروز از طریق شورای اسلامی روستای دوراهان از تهدیدی که جان چند خرس در منطقه شمس آباد را به خطر انداخته است با خبر شدم! سریعا” در روستای دوراهان – در حاشیه منطقه حفاظت شده سبزکوه – حاضر شدم و در گفتگوی مفصلی که با باغداران و زنبورداران خسارت دیده داشتم سعی کردم قدمی هر چند کوچک در رفع این تهدید بردارم و آن باغداران را از آسیب رسانی به خرس های گرسنه برحذر دارم.

   به نظر می رسد حضور دامداران و سگ های گله آنها و صدای شلیک اسلحه های شکاری گردشگران در منطقه جنگلی شمس آباد – که قبلا” هم در مطلبی به تهدیدهای این ذخیره گاه جنگلی کم همتا پرداخته بودم – سبب ایجاد ناامنی جهت حیات وحش این منطقه و برهم خوردن نظام طبیعی این زیستگاه شده است و کمبود غذای خرس ها را به دنبال داشته است.

  ظاهرا” خرس های گرسنه ناچارا” جهت تهیه غذا، شب ها ارتفاعات منطقه را رها کرده و خود را به باغات میوه پائین دست منطقه رسانده و با شکستن درختان، سبب وارد شدن خسارت به این باغ ها شده اند. متأسفانه باغداران منطقه هم برای حفاظت از باغ هایشان دست به اسلحه برده و در تاریکی شب به انتظار این خرس ها گرسنه نشسته بودند. با صحبتهایی که با باغداران داشتم قرار شد برای جلوگیری از ورود خرس ها به باغ هایشان، به جای دست بردن به اسلحه از نصب فانوس های دستی در اطراف باغ ها استفاده کنند.

   البته هرچند ممکن است خطر آسیب رسیدن به آن خرس ها کمتر شده باشد اما لازم است اداره حفاظت محیط زیست منطقه سریعا” دست به کار شده و ضمن بررسی دقیق موضوع، فکری برای تأمین غذای این خرس ها بنماید تا آن خرس ها برای تأمین غذا مجبور به انجام چنین ریسک های پرخطری نباشند.

   بربنیاد گفتگوهایی که با برخی دوستداران محیط زیست در منطقه داشتم، متأسفانه در این چند سال اخیر کمبود غذا تعدادی از خرس های منطقه را به کام مرگ کشانده بود. زنبورداران و باغداران منطقه با مسموم کردن مردار و یا بوسیله اسلحه به خرس های گرسنه ای که از سر اجبار به کندوهای عسل و یا باغات حمله می کرده اند رحم نکرده و بدین طریق آنها را به کام مرگ می فرستاده اند، غافل از اینکه کشتن این خرس ها سبب متلاشی شدن زنجیره غذایی در منطقه شده و علاوه بر وارد نمودن خسارت های زیست محیطی غیرقابل جبران، چه بسا با افزایش غیر طبیعی گرازها و گرگ ها ی منطقه مواجه شده و متحمل خسارت های بیشتری شوند.

و کلام آخر اینکه

   به نظر می رسد برای رفع کامل تهدید، ضرورت دارد اداره کل محیط زیست استان با اتخاذ تدابیر لازم، موقتا” در این روزها نسبت به تأمین غذای این خرس ها اقدام نماید و در یک برنامه کوتاه مدت، با همکاری اداره کل منابع طبیعی استان، نسبت به پرداخت حقوق دامداران ذیحق منطقه اقدام نموده و با خارج کردن دامداران منطقه، امنیت پایدار را در این منطقه حاکم کند.