برنج در بام ایران؛ بودن یا نبودن؟ مسئله این است!
استان چهار محال وبختیاری با برخورداری از یک درصد وسعت سرزمینی کشور، به برکت مهرورزی‌های بی‌منت آسمانش، به تنهایی تأمین کننده ۱۰ درصد آب شیرین کشور است. اما به رغم برخورداری از چنین مزیت و موهبت کم نظیری، نامدیریتی حاکم بر این منابع آبی ارزشمند سبب پائین رفتن سطح آب های زیرزمینی، کاهش آب چاه های آب آشامیدنی و کشاورزی و نهایتا” ایجاد بحران آب در شهرها و آبادی های منطقه گردیده است. دیار بختباری به عنوان یکی از مهمترین قطب های تولید آب کشور نیازمند مدیریتی خردمندانه بر منابع کم همتای آبی اش می باشد تا هیچ مؤلفه ی طبیعی تهدید کننده ای مانند خشکسالی های دوره ای نتوانند حیات سکونتگاه های روستایی و شهری اش را به مخاطره اندازد. در این مدیریت باید اولویت ها و نیازها، متناسب با توان بوم شناختی منطقه بازتعریف شوند.
در سال های اخیر کم آبی، سبب کاهش چشمگیر میزان تولیدات کشاورزی گردیده و به رغم تحمیل هزینه های هنگفت پرداخت نقدی خسارت و اهداء وام بر دولت، خسارت های زیادی بر کشاورزان زحمتکش منطقه وارد کرده است. در چهارمحال و بختیاری به عنوان مرکز آب ایران، متاسفانه تراز آبی بسیاری از سفره های زیرزمینی منفی شده، حدود ۶۰ درصد سکونتگاه روستائی و شهری آن با مشکل خشک شدن کامل منبع آب شرب و یا کاهش شدید آبدهی مواجه شده و مهمترین دشت های کشاورزی آن ممنوعه بحرانی اعلام شده اند.
در بروز بحران پیش رو، هر چند واقعیت های خشکسالی و فرآیندهای تغییر اقلیم و جهان گرمایی را نمی توان نادیده گرفت، اما نقش نامدیریتی و فشارهای نابخردانه انسانی در تشدید این بحران سهم بسیار زیادی داشته است. صرف نظر از این رخدادهای طبیعی غیر قابل کتمان،مهمترین دلایل اُفت کمّی منابع آبی در این دیار، افزایش مصرف آب در بخش های کشاورزی و شرب و همچنین عدم توجه درخور به فعالیت های آبخیزداری و آبخوان داری برای مهار و نگهداری آب در زیر زمین بوده است.
افزایش مصرف آب در بخش های کشاورزی و شرب متأثر از رشد جمعیت، هدر رفت آب در شبکه‌های نامطلوب آبرسانی و انتقال آب به شهرها و روستاها، حفر چاه های مجاز و غیر مجاز، برقی شدن چاه ها، افزایش سطح اراضی کشاورزی و استفاده از روش‌های نادرست و پرمصرف آبیاری و یا انتخاب نوع کشت‌های نامتناسب با محدودیت‌های اکولوژیکی حاکم بر منطقه می باشد.
حال مسئله این است که به موازات چنین وضعیت بحرانی، مدیریت بخش کشاورزی بام ایران سیاست های اجرایی خویش را بر مبنای ترویج کشت های پرمصرفی چون برنج بنا نهاده است. مجری طرح حبوبات و برنج جهاد کشاورزی چهار محال و بختیاری در گفتگو با خبرگزاری فارس اعلام کرده است که قرار است در سال جاری ۳۵۰۰ هکتار از اراضی استان را زیر کشت برنج ببرند!
اکنون در چنین وضعیت بحرانی آب و لحاظ تبخیر بالای ۲۰۰۰ میلی متر بام ایران، نیاز آبی بالای محصولی چون برنج و همچنین راندمان پائین تولید این محصول در استان، آیا تهیه چنین بسته های مدیریتی و ترغیب کشاورزان به کشت چنین الگوهایی اصولی و منطبق بر شرایط اکولوژیکی منطقه می باشد؟
آیا بهتر نیست با تقویت منابع انسانی و زیرساخت های نرم افزاری، راندمان تولید کشاورزی مان را افزایش داده و فاصله آن را از استانداردهای جهانی کاهش داده و کلیشه های کشاورزی سنتی را بشکنیم؟
به نظر می رسد در شرایط کنونی، توسعه روش‌های آبیاری تحت فشار، ترویج کشت های گلخانه‌ای و انتخاب و کاشت آن گروه از محصولاتی که با کمترین نیاز آبی و بیشترین بازده دارای تناسب اکولوژیکی لازم با محدودیت‌های بوم شناختی بام ایران می باشند، مهمترین راه‌کارهایی است که باید برای برون رفت از وضعیت بحرانی کنونی و پیشرفت بخش کشاورزی استان از آنها بهره برد.
.
.
دانش گفته است:
۲ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۱۲:۲۷
هومان جان,
هر چی بگی, هیشکی گوش نمیده, شاید هیچکدومشون گوش ندارن. شاید هم گوش دارن ولی نمیتونن نوشته های تو رو بخونن. شاید هم اصلا” بلد نیستن فارسی بخونن. اگه عربی بلدی, عربی بنویس, چون مطمئنم عربی رو بلدن!!
اینا تمام کشاورزای استانهای دیگه رو به خاک سیاه نشوندن, حالا هم اومدن سراغ مردم سخت کوش ولی فلک زده و محروم استان چهار محال و بختیاری با اون درآمد ناچیزشون از کشاورزی. تا اونا رو هم از پا در نیارن, ول کن معامله نیستن. آخه میخوان اول مردم رو به برنج کاری عادت بدن, بعد, وقتی آبا قطع شد و زمین های برنج کاران خشک شد, اونوقت از چین برنج وارد کنن و جیبا شون رو پر از پول کنن. میگی نه, حالا نیگا کن.
عقیل گفته است:
۲ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۱۹:۵۸
سلام آقای خاکپور کاملا با شما موافق هستم به درستی که میزان آب های زیر زمینی کاهش یافته انتقال آب از حوزه کوهرنگ به دیگر استانها وجود دارد سد سازی که هنوز بر آن پا فشاری می شود و….
من به سطح سواد این آقا که چنین پیشنهادی کرده شک دارم فکر کنم نکنه مدرکش قلابی باشه….
به هر حال از تمام زحمات و کوششتان برای بهبود روند موجود تشکر می کنم
مهرداد گفته است:
۲ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۲۲:۳۰
سلام بر بچه خان بختیاری
هومان کم پیدائی؟
اولن شاید آقایان خبر ندارند بام ایران زرنگ باشدآب اصفهان را تامین کند وشاید در آینده ای نزدیک آب استانهائی که آب ندارند.برنج ویونجه پیشکش.درود
هومان خاکپور گفته است:
۲ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۲۳:۵۴
به دانش عزیز:
بیشترین شالیزارها و کشت سنتی برنج در جنوبی ترین شهرستان چهارمحال و بختیاری صورت می گرفته است که اتفاقا” در وضعیت بحرانی کنونی بیشترین فرو افت آب های زیر زمینی و قحطی آب هم در همین شهرستان لردگان به وقوع پیوسته است!
ممنون و شاد باشی دوست عزیز
هومان خاکپور گفته است:
۲ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۲۳:۵۸
به عقیل:
متأسفانه در دشت های استان در طول سه دهه گذشته حدود ۶۰ متر سطح آب سفره های زیرمینی پائین رفته و در برخی چاه ها شاهد نیترات بوده اند. تنها در شهرستان لردگان که بیش از نیمی از جنگلهای استان را در خود جای داده است ۴ سد در دست احداث است و کارون ۴ هم که آبگیری شده است!
درود
هومان خاکپور گفته است:
۳ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۰۰:۰۴
به مهرداد:
در خدمت هستیم مهردادجان …
اتفاقا” اخیرا” استاندار چهارمحال و بختیاری اعلام کرده است که اصفهان برادر بزرگتر چهارمحال و بختیاری است …؛ البته این کشف پس از نشست دو استاندار صورت پذیرفته است!
ممنون دوست عزیز
محمد درویش گفته است:
۳ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۰۰:۵۹
ممنون هومان جان.
به نکته دقیقی اشاره کرده ای که امیدوارم مسئولین وزارت کشاورزی نه فقط در بام ایران به آن توجه کنند که در سراسر کشور آن را مد نظر قرار دهند.
درود …
هومان خاکپور گفته است:
۵ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۲۲:۵۲
به محمد درویش:
متأسفانه به جای ارتقای راندمان، به گسترش اراضی کشاورزی جهت تولید بیشتر پرداخته می شود …
ممنون رفیق
وجدان گفته است:
۵ اردیبهشت, ۱۳۹۰ در ساعت ۲۳:۲۵
با سلام و تشکر از توجه به این مطلب وظیفه سازمان جهاد کشاورزی سیاست گذاری در بخش کشاورزی با توجه به نیازهای منطقه ای و بخش خصوصی است در وضعیت بحرانی بارندگی در این استان کشت برنج بسیار تعجب برانگیز است . و می بایست مسئولان جهاد کشاورزی استان پاسخگو باشند .