تالاب گندمان را که یادتان هست؟ تالابی که در دفتر بین المللی تحقیقات پرندگان آبزی «لندن – ۱۹۵۲» به ثبت رسیده و با مساحتی حدود ۱۰۰۰ هکتار در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب بروجن و ۴ کیلومتری شهر گندمان قرار گرفته است. همان تالابی که در اوایل پائیز سال گذشته قریب به یک ماه در آتش می سوخت و تا مدت ها آتش در عمق جانش جا خوش کرده بود.

   همچنان که در مطالب پیشین گفته شد نزولات جوی، رودخانه آق بلاغ و چشمه های حاشیه تالاب از جمله منابع آبی گندمان را تشکیل می دهند و رویشگاه های گیاهی آن – گونه های حاشیه ای و نم پسند –  زیستگاه های جانوری منحصر به فردی را برای زمستان گذرانی و تخمگذاری پرندگان مهاجر و اسکان دائم پرندگان بومی بوجود آورده که قریب به ۱۵ گونه پرنده ی بومی و قریب به ۳۰ گونه پرنده مهاجر نواحی سردسیر شمالی با جمعیت های زیاد، انواع مارها و قورباغه ها و لاک پشت ها و پستانداران و ماهی ها در خود جای داده است.

   در بازدیدی که امروز – ۱۲/۶/۸۹ – به همراه دوستان ساکن در آبادبوم های اطراف تالاب داشتم شوربختانه تاکنون اقدام چندانی برای مهار و جبران تهدیدهای طبیعی و انسانی وارد بر تالاب صورت نگرفته بود و سایه مرگ بر قسمتهای زیادی از تالاب سایه گسترده بود!

    درست است که عوامل طبیعی – خشکسالی های سالهای آبی ۸۵-۸۴ و ۸۶-۸۵ و افزایش درجه حرارت – در خشکی تالاب گندمان سهیم بوده اند اما عوامل انسانی و اقدامات نابخردانه مدیریت حاکم بر آن سرزمین بوده است که اینگونه مرگی آرام را برای گندمان به ارمغان آورده است. سرنوشت مرگباری که به سبب عدم رعایت حق آبه طبیعی، چاههای مجاز و غیر مجاز کشاورزی و برداشت های غیر اصولی آب و آتش سوزی های سالهای گذشته برای گندمان رغم خورده است.

   احداث سد بر روی تالاب چغاخور در بالا دست گندمان، سبب خشک شدن رودخانه آقبلاغ که بخشی از آب گندمان را تأمین می کرد گردیده و کشاورزان نیز با تغییر مسیر و بستر قسمتی از این رودخانه، سبب زهکش آب قسمتی از تالاب به سمت اراضی کشاورزی شده و از ورود آب چشمه های اطراف به تالاب جلوگیری کرده اند! و برقی شدن چاه ها نیز سبب گردیده است که برداشت های غیر مجاز آب از سفره های زیر زمینی به شدت افزایش یافته و تالاب را با تراز منفی آب مواجه ساخته است.

   علاوه بر بی آبی و خشکی، چرای مفرط و برداشت علوفه در سطوح وسیع با دستگاه ها و ادوات کشاورزی و آثار به جای مانده از آتش سوزی گسترده سال گذشته، حیات طبیعی رویشگاه ها و زیستگاه های گندمان را به شدت تهدید کرده و سبب گردیده است اکثر پرندگان هم تالاب را ترک کرده و حتی دیگر خبر چندانی از پرندگان بومی با جمعیت های زیاد هم نباشد!

فرجام سخن

   تالاب گندمان در استان چهار محال و بختیاری به عنوان یگانه زیستگاه ماهی زنده‌زای گامبوزیا و درنای خاکستری و محل مهاجرت اردک‌های غازنما با مرگی آرام و خاموش دست و پنجه نرم می کند …